webmagazine van de jezuïeten over geloof, spiritualiteit en samenleving
webmagazine van de jezuïeten over geloof, spiritualiteit en samenleving
Op 24 maart 1980 werd de sociaal bewogen bisschop Oscar Romero vermoord. Zijn bevrijdingstheologie is niet onomstreden. Wat is de relevantie ervan anno nu?
Oscar Romero ging de geschiedenis in als een sociaal bewogen rooms-katholiek bisschop. Hij maakte een flinke ontwikkeling door: aanvankelijk als conservatief bisschop optredend groeide zijn consequente keuze voor de armen als prioriteit. Hij uitte openlijk kritiek op de rechtse dictatoriale regering in El Salvador: Romero verklaarde dat de regering bestond uit gewelddadige personen en mensen die de mensenrechten schonden. Vanwege zijn uitspraken en zijn inzet voor de armen verwierf hij een enorme populariteit onder de bevolking.
De theologische stroming waartoe Romero gerekend wordt, wordt de bevrijdingstheologie genoemd.
In het buitenland nam de bewondering voor Oscar Romero eveneens toe, ook in België en Nederland. Op 2 februari 1980 ontving hij een eredoctoraat van de Katholieke Universiteit Leuven. Bij die gelegenheid zei hij: “Incarnatie betekent dat Jezus werkelijk de menselijke lichamelijkheid aangenomen heeft en zich vereenzelvigde met zijn broeders en zusters in lijden, tranen en klachten, in overgave. Deze menswording is niet universeel, maar heeft een bijzondere voorkeur: menswording in de wereld van de armen. Vanuit dat perspectief zal de kerk een kerk worden voor iedereen.”
Romero werd op 24 maart 1980 door extreemrechtse doodseskaders vermoord in San Salvador terwijl hij een mis opdroeg.
De theologische stroming waartoe Romero gerekend wordt, wordt de bevrijdingstheologie genoemd. In navolging van Christus’ keuze voor de armen zetten bevrijdingstheologen zich in voor politieke veranderingen, aanvankelijk met name in Zuid-Amerika. Binnen de katholieke Kerk groeide echter een steeds uitgesprokener weerzin tegen deze beweging, omdat er vaak een marxistische maatschappij-analyse aan ten grondslag lag en omdat sommige bevrijdingstheologen zelfs opriepen tot gewapende revolutie.
Is de zo omstreden bevrijdingstheologie vandaag de dag nog relevant?
Romero wilde van dergelijke radicale uitwassen echter niets weten. Hij vond dat de Kerk geen politieke beweging was, maar een gemeenschap die vanuit het Evangelie wees op de sociale misstanden en de uitbuiting door zowel linkse als rechtse dictators aanklaagde.
Voor de persoon van Oscar Romero is daardoor een brede waardering blijven bestaan. In de katholieke Kerk is hij in oktober 2018 heilig verklaard. In de Anglicaanse liturgische kalender is 24 maart een speciale gedenkdag van Romero, en zijn standbeeld staat ook prominent in Westminster Abbey in Londen, naast die van Martin Luther King en Dietrich Bonhoeffer. Een eerbetoon dichterbij huis: in 2010 werd in de Faculteit voor Godgeleerdheid van Leuven een zaal naar hem genoemd.
Maar hoe zit het met zijn theologische erfenis? Is de zo omstreden bevrijdingstheologie vandaag de dag nog relevant? Jacques Haers SJ, voorzitter van het Centrum voor Bevrijdingstheologie van de KU Leuven, meent van wel. In deze video legt hij uit waarom:
