Kijk eens goed naar deze afbeelding? Vreemde geschenken worden het Kind aangeboden: misère en mislukking. Zijn dat kostbaarheden?

Met Kerstmis vieren wij dat Jezus is gekomen als een licht in de duisternis. Dat is beeldspraak. Met die duisternis wordt bedoeld: alles wat niet goed gaat op onze wereld, onder ons mensen, in mijn persoonlijk leven. In geloofstaal: ‘Hij is gekomen omwille van onze zonden.’

Fraaie geschenken

De Duitse kunstenares Beate Heinen plaatst het kind Jezus centraal in haar afbeelding. De armen wijd uitgespreid. Alsof hij daarmee aangeeft dat ieder bij hem welkom is. Of loopt hij daarmee vooruit op zijn levenseinde, de dood aan het kruis? Hij is helemaal alleen; zijn ouders, Jozef en Maria zijn er niet. Evenmin als de os en de ezel, de herders en de schaapjes. Zelfs de armzalige beschutting van de stal is er niet. Alleen de ster staat er. De hemel kleurt blauw, rood en geel: koud, warm en vervuld van het goddelijk geheim. Om zijn weerloosheid en argeloosheid te benadrukken, is het goddelijk kind bloot afgebeeld. 

‘Zeugnis’. ‘Ungenügend,’ staat erop: onvoldoende.

Het wordt omringd door de drie wijzen. Elk met een kroon op het hoofd. Zij brengen hun geschenken. Links vóór komt de jongste aan met zijn schoolrapport in de hand: ‘Zeugnis’. ‘Ungenügend,’ staat erop: onvoldoende. Dat komt hij het kind aanbieden.

Van rechts nadert de middelste wijze. Hij komt met een beker, waar een lelijke barst in te zien is. Misschien van goud, maar niet minder nutteloos en onbruikbaar. 

Van achter nadert de oudste. Hij zet het masker van opgewektheid af. Daarachter komt een gezicht te voorschijn waar je het verdriet en het chagrijn met kilo’s van af kunt scheppen. Dat masker: dat is zijn geschenk.

Wat is jouw kostbare geschenk?

Alle drie zijn naar het kind toegewend. En het kind wendt zich tot mij. Alsof het zegt: ‘Waar blijf jij met jóuw geschenk?’ Matteus schrijft in zijn evangelie dat de wijzen ‘kostbare geschenken’ aanboden. Heinen suggereert dat de kostbaarste geschenken bestaan uit wat niet goed zit in mijn leven: de mislukkingen, de barsten, het verborgen verdriet. Dat die drie dat komen aanbieden. Heeft ze ze daarom een kroon op het hoofd gegeven?

Ik ken inderdaad mensen die durven zeggen dat ze hun negatieve ervaringen weliswaar aan hun vijand nog niet zouden gunnen, maar dat ze wel behoren tot het kostbaarste wat ze in hun leven hebben meegemaakt. Kan ik hun dat na zeggen? Zou ik dat durven neerleggen aan de voeten van dit Kind? 

Bijgaande afbeelding is in 1999 ontworpen door de Duitse kunstenares Beate Heinen. De afbeelding verscheen als kerstkaart in 1999 bij de Uitgeverij van de benedictijner abdij Maria-Laach, Duitsland.