Kunnen wij in de Goede Week iets van Herodes opsteken, de man die Johannes de Doper liet onthoofden? Hilde denkt van wel.

Herodes komt niet vaak voor in de Bijbel, maar als hij aanwezig is, is hij wel erg bepalend. Hij heeft ontzag voor Johannes de Doper, lezen we, en toch laat hij hem onthoofden. Herodes is verheugd om Jezus te zien, en toch zendt hij Hem naar Pilatus terug om Hem te laten veroordelen. Als een slinger beweegt Herodes heen en weer, van het ene uiterste in het andere. Intrigerend.

Het uiterlijke, dat is wat hij wil tonen, dat is wat hij durft te tonen

Het begint met het verjaardagsfeest van Herodes. Iedere zichzelf respecterende machthebber moet natuurlijk een groot feestmaal geven als hij verjaart. Niet per se voor de vrienden, maar voor alle invloedrijke mensen uit de buurt: de hoge militairen en de voornaamste inwoners van zijn stad. Herodes wil laten zien wat hij waard is, althans op materieel vlak. Het uiterlijke, dat is wat hij wil tonen, dat is wat hij durft te tonen.

En toch… Herodes lijkt ook wel zijn innerlijk een kans te willen geven: “En hoewel Herodes altijd in grote onzekerheid verkeerde als hij naar Johannes de Doper geluisterd had, bleef hij hem toch graag horen.” (Marcus 6, 20b)

Een boodschap die de moeite waard is

Johannes de Doper zegt niet altijd wat Herodes graag hoort. Hij wijst hem zelfs terecht omdat hij met de vrouw van zijn broer getrouwd is. En toch blijft Herodes graag naar hem luisteren. Ergens diep vanbinnen voelt Herodes dat die boodschap van Johannes de moeite waard is. Hoe precies en wat hij ermee moet doen, daar is hij nog niet uit. Het Woord is gezaaid, maar waar het zaad gevallen is, is nog helemaal niet helder (Matteüs 13, 18-23).

En plots zwaait de slinger terug de andere kant op bij Herodes, naar de koninklijke buitenkant, naar de macht en de eerzucht. Door een list van zijn vrouw staat Herodes voor een moeilijke keuze: zijn duur gezworen koninklijke eed nakomen of Johannes de Doper in bescherming blijven nemen. Het is een vraag die hem bedroeft. Hij beseft wat hij zou moeten kiezen maar hij doet het niet; hij laat Johannnes de Doper onthoofden.

Het Woord hem gebracht is wel in zijn hart gezaaid, maar het heeft nog geen kans gehad om wortel te schieten. Bij het eerste dilemma komt Herodes al ten val en kiest hij voor het uiterlijke.

Herodes ontmoet (eindelijk) Jezus

Eenzelfde dynamiek ontwikkelt zich als Herodes Jezus ontmoet. Hij is zeer verheugd om Jezus te zien. Hij verlangt er zelfs al een hele tijd naar. Maar zijn verlangen blijkt oppervlakkig te zijn: een wonder van Jezus zien… als een tovertruc. Hij stelt Jezus allerlei vragen, maar uit nieuwsgierigheid, niet uit interesse. Herodes heeft niets van Jezus’ diepere boodschap begrepen. Het Woord is aan de oppervlakte gebleven. Het zaad is op de weg gevallen en weggeroofd.

In de Goede Week mag Herodes’ gedrag ons intrigeren

Erger nog, Herodes heult mee met de beschuldigende hogepriesters en schriftgeleerden. Hij kiest opnieuw voor de buitenkant: hoon en spot naar Jezus; uiterlijk vertoon en macht zegevieren.

In de Goede Week mag Herodes’ gedrag ons intrigeren, en uitdagen om naar onszelf te kijken. In hoeverre is ons innerlijk en uiterlijk leven in balans? Wat gebeurt er met het Woord dat in ons hart is gezaaid?

Afbeelding: De onthoofding van Johannes de Doper, door Caravaggio.