Geloven kun je niet leren aan een ander. Je kunt wel informatie geven over de manier waarop mensen geloven en hoe ze kerk proberen te zijn. Jan Stuyt SJ over het werk dat hij liefste doet. 

Al meer dan dertig jaar biedt De Krijtberg in Amsterdam jaarlijks een geloofscursus aan. Voor de goede orde: ik zou niet weten hoe je iemand een cursus kan geven in geloven. Geloven is niet aan te leren in een cursus. Het is (ook) iets dat je gegeven wordt. Geloof draag je misschien over door voor te leven, mee te leven en door aan te blazen wat er al lang is. Daar kun je geen les in geven.

Meest ontspannen deel van mijn werk

Wat we wel doen in Amsterdam: mensen de gelegenheid geven iets bij te leren over de inhoud van het rijke christelijke geloof. De cursus begint ieder jaar in oktober en loopt door tot ongeveer Pinksteren. Deelnemers kunnen met Pasen opgenomen worden in de katholieke kerk, hetzij door het doopsel, hetzij – als ze al eerder gedoopt waren elders – door het vormsel. Ook zijn er ieder jaar mensen die van huis uit katholiek zijn en komen om nu eens eindelijk te horen wat het geloof is van de kerk waar ze in naam toe behoren. 

Zij vermoedt dat God het is die haar zoekt

Ik vind de geloofscursus het meest dankbare en meest ontspannen deel van mijn werk. Ik mag delen waar ik zelf van leef met cursisten die daar expliciet om vragen en daarvoor week in week uit naar de pastorie komen. We gaan met elkaar in gesprek, we leren van elkaar, en vaak zindert iets door van dat mysterie: ook deze vrouw is geraakt in haar hart; zij vermoedt dat God het is die haar zoekt en via de kerk wil ze naar Jezus gaan die antwoord geeft op haar zoeken. 

Overvallen door vragen over het vagevuur

Ik vergelijk onze cursus graag met iemand rondleiden door een stad. Ik doe dat graag: vrienden gidsen door Amsterdam, Antwerpen of Rome. Ik ben enthousiast over die steden en omdat ik er jaren woonde en mijn ogen de kost gaf, weet ik er onderhand wat van. Het gebeurt natuurlijk meer dan eens dat mensen vragen naar huizen, naar interieurs en naar wijken waar ik niets van weet. Dat gebeurt in de geloofscursus ook. Ik word op de meest onverwachte momenten overvallen door vragen over het vagevuur, Pater Pio, Lourdes, de toelaatbaarheid van een tweede huwelijk, wat een volle aflaat is … Onderwerpen waar ik uit mezelf niet over zou beginnen.

Iedere avond begint met een Bijbeltekst, dat is fundamenteel. De openbaring bestaat uit Heilige Schrift én de traditie. Sommige onderwerpen zijn voorspelbaar: de sacramenten, de kerkelijke organisatie met parochies en bisschoppen, het gebed, de opbouw van de eucharistie. Andere onderwerpen zijn voor de deelnemers verrassingen: de liturgie van de Goede Vrijdag en Paaszaterdag, de sociale leer van de kerk (het best bewaarde geheim van de kerk), het interieur van ons kerkgebouw of waarom er zoveel kloosterordes zijn. 

Daarnaast spoor ik de deelnemers aan om mee te doen aan bijzondere vieringen: Allerzielen, Aswoensdag, Maria Lichtmis, Blasiuszegen, Palmzondag: juist de vieringen die anders zijn dan anders geven iets mee van de nestgeur en het familiegevoel. 

De schade inhalen bij de geloofscursus

Ons model is traditioneel: de pater roept bijeen en ‘geeft les’. Dezelfde pater speelt ook een rol bij de toediening van de sacramenten. Het is een model dat anno 2022 vragen oproept maar het nog prima doet, ook omdat de insteek van de nieuwkomers eerder traditioneel is.

Het eindpunt van de geloofscursus is niet een diploma voor de gevolgde lessen

Meer dan eens zijn de mensen die aankloppen als klein kind met hun ouders naar het buitenland gegaan: soms als vluchteling uit Kroatië, Bosnië, of Syrië, anderen als arbeidsmigrant, bijvoorbeeld uit de Filippijnen. Voor hen is de cursus een inhaalmanoeuvre: door de reizen van toen kwam het er niet van Eerste Communie en Vormsel te ontvangen. Nu ze volwassen en gesetteld zijn, halen ze de schade graag in. Ook bij deze mensen merk ik: het eindpunt van de geloofscursus is niet een diploma voor de gevolgde lessen, wel het ingroeien in een gemeenschap. Een flink deel van de pas gedoopten wordt daarna dan ook vrijwilliger in een parochie of bij ons.

Ben Frie SJ maakte een drieluik over de geloofscursus.

In het derde deel vertelt Carolien Schouten over in een moeilijke periode in haar leven en hoe ze troost vond in het katholieke geloof.

Bekijk ook

Aflevering.1 en Aflevering.2