John Stowe is franciscaan en sinds 2015 bisschop van Lexington in Kentucky. Hij schuwt politieke uitspraken niet. “Ik kom zonder enige terughoudendheid op voor sociale rechtvaardigheid, want dat was en is de missie van Jezus.”

U was een van de weinige bisschoppen die Donald Trump al tijdens de verkiezingen uitdaagde en zelfs zei: “Dat deze president zichzelf pro-life noemt en dat iemand hem steunt omdat hij beweert pro-life te zijn, is bijna moedwillige onwetendheid”.

“Ik heb altijd geloofd dat de Kerk politiek moet zijn; paus Franciscus spreekt over de politiek van de liefde en over het “nobele beroep” van politici en publieke dienstverleners. We bewijzen onze kerkleden een slechte dienst als we pleiten voor een niet-politieke Kerk, want dat zou een Kerk zijn die zich afzijdig houdt van de zorgen van de mensen, wat precies het tegenovergestelde is van de kerk zoals die door het Tweede Vaticaans Concilie is beschreven in het document Gaudium et Spes. De kerk moet politiek zijn maar tegelijkertijd niet partijgebonden. De katholieke theologie en de katholieke sociale leer sluiten niet naadloos aan bij de ene of de andere politieke partij.”

“De Kerk is conservatief in de zin dat zij doordrenkt is van traditie en gelooft in het doorgeven van haar aloude boodschap aan nieuwe generaties in nieuwe omstandigheden. Maar ze is ook liberaal in de zin dat Christus ons bevrijdt van beperkingen en de mens in staat stelt zich te ontplooien en vooruit te komen. Maar de Kerk kan zich niet opsluiten binnen een bepaalde partij en zich vereenzelvigen met haar streven naar macht of haar ideologie.”

Ik voelde mij gedwongen erop te wijzen dat deze woorden en daden volledig in strijd waren met het “pro-life” zijn zoals de Kerk dat verstaat

“Vanwege deze afzijdigheid tegenover partijpolitiek was het moeilijk mij duidelijk uit te spreken over de voormalige president van de Verenigde Staten. Maar alleen in algemeenheden spreken zou op een kritiek moment een gebrek aan communicatie zijn geweest. Toen hij als kandidaat of later als president onbeschaamd zijn minachting voor de waarheid demonstreerde, over immigranten sprak in ontmenselijkende taal, vrouwen behandelde als objecten voor seksueel genot en hun gelijke waardigheid negeerde, suggereerde dat blanke supremacisten die in haat marcheerden ook heel goede mensen waren, er geen moeite mee had op te scheppen dat hij nooit vergeving nodig had, het gebruik van de doodstraf uitbreidde, tientallen jaren van vooruitgang op het gebied van de zorg voor het milieu ongedaan maakte, de zorgen van de arbeiders van de hand wees en zich gedroeg op zoveel andere manieren die in strijd zijn met wat de Kerk leert over de waardigheid van de menselijke persoon en de heiligheid van het menselijk leven, toen voelde ik mij gedwongen erop te wijzen dat deze woorden en daden volledig in strijd waren met het “pro-life” zijn zoals de Kerk dat verstaat.”

“Het katholicisme bloeit in de Verenigde Staten met zijn krachtige vorm van democratie.Wanneer die democratie wordt aangevallen en geweld wordt bevorderd, heeft de Kerk de verantwoordelijkheid zich uit te spreken ten bate van het algemeen welzijn.”

Uw staat, Kentucky, stemde in grote meerderheid voor Trump. Is het niet lastig hier bisschop te zijn, gezien uw nadruk op de katholieke sociale rechtvaardigheidsleer die meer conservatieve katholieken afwijzen? 

“Ik kom zonder enige terughoudendheid op voor sociale rechtvaardigheid, want dat was en is de missie van Jezus. Kentucky stemt inderdaad traditioneel op de Republikeinse Partij, maar het is een staat waar grote armoede heerst, waar onvoldoende toegang is tot gezondheidszorg, waar steeds op het onderwijs wordt bezuinigd, waar drugsmisbruik welig tiert – het is een staat waar de radicale boodschap van Jezus echt nodig is.”

“Toen Jezus aandacht had voor de armen en barmhartigheid bewees aan zondaars, verwierpen de machtigen hem en smeedden ze plannen om hem te vernietigen. Er zal altijd een spanning zijn tussen enerzijds degenen die bezorgd zijn over de stemmen die niet worden gehoord, de rechten die niet worden gerespecteerd, de waardigheid die niet wordt gehandhaafd en anderzijds degenen die tevreden zijn wanneer zij maar winst maken, comfortabel leven en onverschillig kunnen zijn voor de behoeften van de meerderheid van de mensen.”

Hoe kun je Jezus volgen en tegelijkertijd geen berouw tonen over systematisch racisme?

“Ik weet niet of ik ooit begrip zal hebben voor degenen die denken dat ze de leer van Jezus kunnen volgen en tegelijk Donald Trump kunnen verafgoden; dat is een fundamentele tegenstrijdigheid. Hoe kun je Jezus volgen en tegelijkertijd geen berouw tonen over systematisch racisme, de vreemdeling niet verwelkomen, niet begaan zijn met de noden van de armen of niet geïnteresseerd zijn in het algemeen welzijn? Zelfs het argument dat Trump tegen abortus was, gaat voorbij aan zijn houding tegenover en zijn behandeling van seksualiteit en vrouwen, die een wereldbeeld onthullen dat maar al te vaak tot abortus leidt.”

U bent franciscaan; wat denkt u dat Franciscus tegen de bisschoppen zou zeggen als hij als spreker in hun vergadering zou verschijnen?

“Hij zou ons zeggen dat we elkaar als broeders moeten liefhebben. Hij zou ons zeggen dat we het evangelie vreugdevol moeten delen. Hij zou ons aanmoedigen de straat op te gaan en tussen de armen te leven. Hij zou ons zeggen de wonderen van de schepping te vieren en iedereen te leren ze te waarderen. Hij zou heel erg klinken als zijn naamgenoot op de stoel van Petrus.”

Dit interview werd afgenomen per e-mail door John Gehring en verscheen in Commonweal.
Vertaling en bewerking door Jan Peters SJ.