Twee minderjarige asielzoekers uit Afrika jagen in België in alle uitzichtloosheid eenvoudige dromen na. Tori en Lokita is een akelig actuele parabel van de gebroeders Dardenne. 

Regisseurs Luc en Jean-Pierre Dardenne bevechten met hun nieuwe film Tori en Lokita het clichébeeld van asielzoekers dat diep verankerd is op het Europese continent: “ze hebben het verdiend, ze komen profiteren van onze rijkdom, ze liegen om te overleven”. Tori, een wees die ontsnapt is aan het lot dat kinderen bedreigt die in Benin van hekserij worden beschuldigd, heeft reeds zijn papieren verkregen in België. Lokita uit Kameroen worstelt daarentegen om het asielverhoor door te komen. De administratie trekt haar onzekere relatie met Tori in twijfel. 

Een leerproces voor de kijker

De regisseurs ontrafelen op een radicale manier en bijna als een leerproces de uitzichtloze situatie van deze jonge Afrikaanse vluchtelingen. Uitgebuit zodra ze Afrika verlieten en financieel, sociaal en seksueel misbruikt, moesten ze zien te overleven in netwerken van menselijke ontering. In deze hopeloze duisternis klampten Tori en Lokita zich aan elkaar vast. Ze besloten voortaan door het leven te gaan als broer en zus. We hopen de gehele film dat hun liefde bergen zal verzetten en hun situatie ten goede zal keren. 

Men vergeet dat ze dezelfde waardigheid bezitten als ieder ander mens

Lokita ondergaat de ene vernedering na de andere: de belediging die haar wordt aangedaan door de inspecteurs die haar regularisatie onderzoeken, de vernedering van te moeten dealen om te overleven, de controles door politieagenten die het verdacht vinden als jonge Afrikanen ’s avonds op straat lopen. “Vluchtelingen worden nog steeds niet beschouwd als mensen die net als anderen het recht hebben op een volwaardig maatschappelijke leven. Men vergeet dat ze dezelfde waardigheid bezitten als ieder ander mens”, schrijft paus Franciscus in de encycliek Fratelli Tutti.

Een communiemoment

Met de onschuld van de rechtvaardigen blijft Tori zijn “grote zus” steunen. Zo simpel lijkt het, als het kinderrijmpje dat ze ’s avonds in het detentiecentrum zingen vooraleer ze slapen gaan. Ze zingen het in het Italiaans, omdat hun ballingschap hen vanuit Sicilië naar België leidde. De keren waarop ze in die taal samen neuriën is als een communiemoment. Toch blijken hun bescheiden dromen moeilijk te verwezenlijken. Ze staan voortdurend onder druk; van de overheid, de politie, de mensensmokkelaars, de drugsdealer en van hun familie thuis.

De meest beklijvende scènes zijn die waar we Tori op zijn pad volgen. Wanneer zijn grote zus in de macht komt van een drugsbende en ze in totale afzondering in een cannabisplantage gaat werken, neemt hij zijn toevlucht tot verschillende listen om Lokita te bevrijden. Als hem dat uiteindelijk lukt slaat het noodlot toe.

Tori en Lokita, een parabel

Dit aangrijpend verhaal van twee minderjarige vluchtelingen toont vlijmscherp de werking van zondige structuren in de wereld van vandaag en hoe die kwetsbare en weerloze mensen treft. Bovendien confronteert deze actuele parabel over thuislozen ons met onze medeplichtigheid door verzuim. De diepste zonde is die van de menselijke onwil: “dat kan me niets schelen, dat is mijn zaak niet, ik heb toch de migratie niet gewild…waarom zou ik er verantwoordelijk voor zijn”?

Tori en Lokita draait sinds begin september in de Vlaamse bioscopen en is vanaf 20 oktober in de Nederlandse filmzalen te zien.