Mieke Vrints leest Nikolaas Sintobins’ boek ‘Levenslessen, hoe oude wijsheid jouw leven in bloei zet’. Een vlot geschreven boek dat je leert om geluk naar je toe te laten komen.

De eerste keer dat ik het boek las werd ik geteisterd door een virus dat een maand lang mijn rug pijnigde en ik merkte dat het lezen puur cognitief gebeurde. De pijn, de noodzaak van wandelen met een stok in het park rond mijn deur om mijn gestel terug tot heling te laten komen, primeerden op het laten doordringen van de schoonheid en de wijsheid van de levenslessen die Nikolaas Sintobin voor ons hertaalde en vertaalde. Want daar gaat het hier vaak om: een vertaalslag vanuit de ignatiaanse wijsheid, die in contact wordt gebracht met het eigen leven en het leven van vele anderen. Mooi, treffend geïllustreerd aan de hand van concrete voorbeelden en anekdotes. En dat zonder veel te persoonlijk te worden. 

Je moet wel stil willen staan

Het boek is een palet dat doet verwijlen, het is gemaakt voor de rustige lezer, die zelf al innerlijke ruimte ervaart. Die de betekenis van hetgeen onderzocht werd en verwoord werd, echt wil proeven, wil integreren en benutten. Het opzet noopt tot innerlijke verstilling. Het biedt niets als je niet zelf eerst echt stil wil staan, echt kan luisteren, zelfs al is het boek supervlot geschreven. De vlotheid van Sintobins schrijfstijl houdt je bij de les, maar maakt ook dat je soms denkt dat je te vlug las. Je leest een hoofdstukje vlot uit, maar je grijpt terug en herleest en poogt de bevatten wat nu eigenlijk hetgeen is wat je mee kan nemen, wat je wil vasthouden. Net zoals iedere  persoon die de aandachttrainingen geleerd heeft waar Sintobin het over heeft en die hij met zijn eigen leven poogt te doen. Het boek nodigt uit tot aandacht en noopt aandachtig te zijn. De vlotte schrijfstijl is bijna net als de rotvaart waarin het leven ons vaak lijkt mee te nemen. We dienen dus, om de ankerpunten van de levenslessen vast te houden, Sintobins hoofdstukjes steeds te herlezen. Zo heb ik sommige hoofdstukjes vijfmaal herlezen, maar nog niet verinnerlijkt. Ze bevatten echte levenslessen. De gelaagdheid van wat het leven ons te leren heeft, zit zo ook in de hoofdstukjes. Anders zou je niet steeds willen herlezen.

De valstrikken van het gevoelsleven

De hoofdstukken geven dus richting aan. Ze doen dit door de aandachtspunten, de to do’s, geleidelijk inleiden. Deze beschrijven welke valstrikken elk aspect van ons gevoelsleven kan bevatten. Ik las zo het hoofdstukje ‘De uitdaging van de trots’ net nadat ik Martha Claeys beluisterde op Berg en Dal op radio Klara. Ze had het over hetgeen zij op haar beurt leerde van Martha Nussbaum, over trots en hoe zij er haar eigen filosofisch discours rond ontwikkelde. Martha Claeys ontwart in haar filosofisch denken de verschillende oorsprongen en soorten van trots op filosofische wijze. Wat Sintobin schrijft over trots is van een ander kaliber. Zoals vaak begint hij ook hier over een voorval, een gevoel of een verhaal dat hem verraste, dat hem vooruit katapulteerde in zijn reflectie. Hij beschrijft het positieve effect van trots alvorens te wijzen op het ‘hellend vlak’ zoals hij het noemt, de valstrik, en maakt van daaruit de conclusie over wat ons kan doen groeien. Nussbaum heeft het over de valstrikken en verwordingen van trots in haar boek Bastions van hoogmoed, Claeys benadert iets meer de positieve effecten van trots en zoekt hoe trots mee kan helpen om tot meer sociale rechtvaardigheid te komen. Sintobin doet echter iets anders: hij verwijst na analyse van wat trots is, wat het veroorzaakt en bewerkstelligt naar hetgeen trots als achterkant heeft, namelijk het feit dat je veel van zaken die positieve trots veroorzaken bij jezelf in wezen van een ander kreeg. Wie die ander is, laat hij open. 

Waar is de Godsnaam?

Het boek beschrijft in teksten op dergelijke wijze veel spirituele zaken zonder de theologische dimensie te benoemen. Toch getuigen veel elementen die aangeraakt worden steeds impliciet van deze mogelijkheid. De sterk gehouden impliciteit is voor de lezer die de ignatiaanse traditie kent soms merkwaardig. Je vraagt je af of men uitdrukkelijk de niet-gelovige lezer zoekt en hem van de schatten van de eigen traditie wil laten genieten, zonder hem of haar in de richting van geloof te willen duwen. En je vraagt je af of er nog een tweede versie van het boek geschreven zou kunnen worden, eentje waar de Godsnaam misschien ook uitdrukkelijk benoemd zou kunnen worden. Zou het dan daardoor een ander boek worden? 

Ik realiseerde me dat het boek geen enkel Bijbelverhaal bevat.

Het geduld waar Sintobin zo door de wol geverfd over schrijft als een vorm van actief wachten, was het hoofdstukje waar ik God het meeste miste. Hij of zij die altijd actief op ons wacht. Ik dacht aan Hosea. Wat had ik graag een referentie geschreven naar deze ongeduldige profeet en het gekke huwelijk dat hij van God moest aangaan als levensles over Gods actieve geduld met zijn volk. Ik realiseerde me dat het boek geen enkel Bijbelverhaal bevat. Er komen wel twee heiligen aan bod, Augustinus en Bakhita. Ze worden duidelijk zo niet benoemd. Maar vormt dit een echt probleem? De goede twijfel die Sintobin zo rijk beschrijft in zijn boek, overheerst nu bij mij. Bij wie gaat dit boek terecht komen? Wie kan de schat die hij of zij in handen krijgt, meer waarderen omdat die Bijbelverhalen en de referentie aan God er niet in aan bod komen? 

Levenslessen van een traditie

Ik zou de kaft van het boek met de heerlijke sprekende linografieën wel deels omgekeerd hebben. Ik merkte immers hoe mensen in mijn omgeving een beetje reductionistisch reageerden  als ze het boek zagen. “Ah jij leest één van die vele boeken over Levenslessen? Van wie zijn dit dan de levenslessen?” Ik zou zeggen dat dit boek niet de levenslessen van Nikolaas Sintobin alleen bevat, al heeft hij er wel zijn leven aan gewijd ze te beleven en door te geven. Maar het bevat de levenslessen van een deel van een traditie en mag zeker een vervolg kennen. En het zou best vertaald mogen worden. Ik zou de tekst ‘Hoe geluk naar je toe komt, 20 tips om te verwelkomen’ als titel benutten. Die vlag dekt toch meer de lading. Het is toch bij één van de eerste geestelijke oefeningen van Ignatius van Loyola dat de Bijbeltekst benut wordt die zegt dat het voedsel zo goedkoop is en toegankelijk voor iedereen…?

Knappe illustraties

We feliciteren ook Charlotte Schrameijer die geen beschrijving kreeg over haar en haar werk op de achterkant van de boekenflap (waarom worden illustratoren nog altijd zo stiefmoederlijk behandeld door uitgevers?). Haar knappe illustraties geven goed de dynamiek van de gevoelens weer die in het boek aan bod komen en ze fungeren als kapstokken om wat beschreven werd goed te doorvoelen en vast te houden. Ik lees op internet dat ze onrust voelt en die combineert met haar hang naar schoonheid en rechtvaardigheid. De keuze van de illustrator, een vrouw, is zeer goed gedaan en ook haar zorg en werk mogen benoemd worden op de achterkant.

De weg van het hart

Ik kocht voor een vriendin-theoloog een nummer van het tijdschrift Happinez. De titel van het nummer van deze jongste Happinez was ‘De weg van het hart’. Wijsheden van inheemse volkeren komen er in aan bod. Maar de teksten van Sintobin nog niet. Hoe kan de ignatiaanse traditie en wijsheid bij de mens gebracht worden? Door dit boek. Maar ook door dit boek en haar inhoud nog buiten de gebaande paden te brengen. De boeken van Michelle Obama liggen in de stationsboekhandels. Dit boek zou er best ook komen te liggen, voor de treinreiziger die op reis wil leren hoe hij het geluk kan verwelkomen en zien hoe het naar hem of haar toekomt. Ik wens dat het boek van harte toe.

Nikolaas Sintobin, Levenslessen: Hoe oude wijsheid jouw leven in bloei zet, Lannoo, 2023, 174 p., € 20,00.

Foto: compilatie van 🇸🇮 Janko Ferlič on Unsplash; Jako Klamer; boek illustratie