“Laten we bidden voor de gave van de diversiteit”. Het gebedsthema van paus Franciscus voor deze maand januari. Ik keek ervan op, toen ik het voor de eerste keer las. We baden toch voor de terugkeer van alle christengelovigen in de moederschoot van de enige, ware Roomse kerk?

In zijn toelichting maakt de paus duidelijk, dat verschillen voor hem een verrijking zijn en dat de eenheid op een dieper niveau moet worden gezocht.

Grote diversiteit

Diversiteit is er genoeg in onze tijd; daar hoeven we eigenlijk niet meer om te bidden. Naast onze kerk van Rome zijn er de oosterse kerken en de kerken van de reformatie. En ook binnen onze roomse kerk bestaat er een grote diversiteit: kijk maar hoe verschillend er wordt gereageerd op de toestemming om een zegen uit te spreken over homoseksuele relaties. Blijdschap op sommige plaatsen, afwijzing op andere. Het is maar een voorbeeld. Wellicht had paus Franciscus ook dit soort verschillen binnen zijn eigen kerk wel voor ogen toen hij sprak over de gave van de diversiteit. Als je verschillen als een gave kunt zien, zul je er ook open tegenover kunnen staan, zonder proselitisme, dat er van uitgaat dat alleen de eigen visie de goddelijke waarheid weergeeft. Dan kun je op zoek gaan naar die diepere, onderliggende eenheid: “verscheidenheid, geen gescheidenheid”.

Jezus bad niet om eenvormigheid

Het gebed van Jezus voor eenheid onder zijn volgelingen “Mogen ze allen één zijn, Vader” kennen we uit het evangelie van Johannes. Uit dit evangelie en het Boek van de Openbaring weten we dat er in die tijd een “Johannesgemeente” bestond, met een eigen “theologie”, eigen verhalen over het leven van Jezus en een eigen visie op de persoon van Jezus. Duidelijk zal  voor hen geweest zijn, dat Jezus niet bad om eenvormigheid, maar om eenheid in de bestaande diversiteit, zoals de eenheid tussen hem en de  Vader 

Verscheidenheid als gave

Deze gemeente is verdwenen, overvleugeld door of geïntegreerd in de brede traditie van Paulus. Maar de verscheidenheid blijft zichtbaar, in de geschriften van het Nieuwe Testament en hun invloed op de ontwikkeling van het theologisch denken. Verscheidenheid als gave van God, geen gescheidenheid..

Diversiteit zien als basis voor een veel diepere eenheid

Het gebed van Jezus is geen oproep om allemaal samen één kerk te vormen, maar om de diversiteit te zien als de basis voor een veel diepere eenheid. Dat zal paus Franciscus ook bedoelen als hij met ons bidt om de gave van de diversiteit. 

Ware democratie

“Verscheidenheid, geen gescheidenheid”, is dat ook niet een goede weergave van ware democratie? Een gemeenschap waarin ook minderheden hun plaats hebben, verscheiden maar niet gescheiden? De verscheidenheid waarderen als verrijking. Niet alle macht bij de helft plus één, met een demonisering van de andere helft. De risico’s daarvan zien we in de Verenigde Staten, waar de komende verkiezingen tot grote tegenstellingen en zelfs chaos kunnen leiden. Verscheidenheid betekent daar steeds vaker gescheidenheid (en demonisering).

Ook in ons eigen land. Als rechts of links wordt gedemoniseerd en een regering er niet in  slaagt de minderheid te accepteren als positief, “als een gave”, dan verdwijnt  de kernwaarde van de democratie, die wezenlijk een beginsel van nationale eenheid zou moeten zijn. 

Blijven we – ook na het eind van deze januarimaand – bidden voor “de gave van de diversiteit” voor de toekomst van onze wereld

Foto door Miles Peacock via Unsplash