Stapje voor stapje slechten koptische christenen in Egypte de scheidslijn tussen orthodox en katholiek. De toenadering heeft onlangs een nieuwe impuls gekregen.

De christenen in Egypte (naar schatting ongeveer 8 miljoen gelovigen) dragen de naam kopten, afgeleid van het woord Egypte. Al in de vijfde eeuw scheiden zij zich af van de overige kerken in het oosten en het westen en stichten zij hun eigen patriarchaat met Alexandrië als zetel. Het is in het hoogtepunt van de zwaar beladen theologische discussies rond de christologie. Al vroeg krijgt de koptische patriarch de eretitel ‘paus’.

Katholiek en orthodox

Naast deze zogeheten koptisch orthodoxe kerk is er ook een kleine met Rome verbonden koptische kerk (ongeveer 2% van het totale aantal kopten), met momenteel ook een eigen patriarch, die in Caïro zijn zetel heeft. Deze kerk wordt aangeduid als de koptisch katholieke (of geünieerde) kerk.

Het document dat een einde maakte aan discussies is om onduidelijke redenen nooit gepubliceerd

In de afgelopen periode zijn de verhoudingen tussen beide kerken verbeterd, ook door de inzet van de jezuïeten in Egypte. De Nederlandse jezuïet Christiaan van Nispen tot Sevenaer is een van degenen die zich hiervoor persoonlijk heeft ingezet.

Toenadering

Op 10 mei 1973 bezocht de koptisch orthodoxe paus Shenouda III paus Paulus VI in Rome. Bij die gelegenheid tekenden zij beiden een document dat een einde maakte aan de eeuwenlange discussies over de christologie, die de kerken van elkaar had vervreemd. Ze beloofden plechtig de betrekkingen tussen beide kerken verder te ontwikkelen.

Om niet helemaal duidelijke redenen is deze overeenkomst nooit gepubliceerd en de relatie tussen beide kerken in Egypte stagneerde. Dat veranderde toen eind 2012 paus Tawadros II aantrad als opvolger van de overleden Shenouda. Vanaf het begin zette deze de toon voor een hernieuwde toenadering. Begin 2013 was hij persoonlijk aanwezig bij de installatie van de nieuwe katholieke koptische patriarch Ibrahim Ishaac. En zijn eerste buitenlandse reis was naar Rome, waar hij op die gedenkwaardige 10e mei een bezoek bracht aan de toen juist aangetreden paus Franciscus.

Broederlijke liefde

Ondanks de hectische periode van de nieuwe paus maakte Franciscus graag ruimte in zijn agenda voor dit hartelijke bezoek. Ze spraken af dat elk jaar een ‘Dag van broederlijke liefde tussen de orthodoxe en de katholieke kerken in Egypte’ zou worden gevierd.

De koptische paus en de katholieke patriarch sneden samen de taart aan

Ongelukkigerwijze ontsnapte de datum vorig jaar (2014) aan ieders aandacht, maar dit jaar werd besloten deze dag niet opnieuw in stilte voorbij te laten gaan. De provinciaal overste van de jezuïeten in het Nabije Oosten stelde paus Tawadros voor deze dag te vieren in het cultureel centrum van de jezuïeten in Alexandria, waar een tentoonstelling zou worden geopend van moderne religieuze schilderijen uit Egypte.

Bijeenkomst

Omdat paus Tawadros op 10 mei in het buitenland verbleef (onder meer voor een bezoek aan zijn gelovigen in Nederland) vond de bijeenkomst plaats op 7 juni 2015. De koptische paus werd er ontvangen samen met de katholieke patriarch, de pauselijke nuntius, veel bisschoppen en priesters, religieuzen en leken. Na een gemeenschappelijke gebedsdienst werd de tentoonstelling geopend en werd de dag bekroond met het aansnijden van een grote taart door de beide patriarchen en de nuntius.

Beloofd is deze viering elk jaar te herhalen, hopelijk afwisselend in een orthodoxe en een katholieke setting.