De synode over het gezin in Rome nadert zijn ontknoping. Wat kunnen we van deze spraakmakende kerkvergadering hopen en verwachten? Ignis legde die vraag voor aan enkele Nederlandse en Vlaamse jezuïeten.

Eensgezindheid

Mark Rotsaert SJ, overste van de jezuïetencommunauteit van de Gregoriaanse Universiteit in Rome en Algemeen Assistent van de Algemene Overste van de sociëteit: “De verwachtingen bij het begin van de synode over het gezin liggen natuurlijk erg uit elkaar. Het was de voorbije maanden opvallend stil rond de komende synode, enkele uitzonderingen niet te na gesproken. Vooral de tegenstanders van elke verandering in de traditionele leer en de kerkelijke praktijk lieten van zich horen. Andere stemmen kwamen nauwelijks in het nieuws hier in Rome. Ook paus Franciscus was opvallend stil. Ik verwacht dat de synode een grote eensgezindheid zal trachten te bereiken over enkele fundamentele punten. En dit zal geen al te groot probleem zijn. De waarde van het gezin zal worden onderstreept, de waarde van het huwelijk zelf dat in onze maatschappij vaak in vraag wordt gesteld, de onverbreekbaarheid van het huwelijk zal worden bevestigd. Er zal waarschijnlijk een positieve aandacht gaan naar vele gelovigen wier huwelijk mislukt is.

“Een open vraag blijft of de Kerk een modus vivendi kan vinden om meer ruimte te geven aan de pastorale aanpak”

Andere onderwerpen die gevoeliger liggen zullen ongetwijfeld ter sprake komen, zonder dat men zal trachten iets door te drukken. Trouwens, zoals paus Franciscus zei bij de opening van de synode: een synode is geen democratisch parlement, maar een luisteren naar elkaar om erachter te komen wat de Geest ons te doen geeft. Een open vraag blijft of de Kerk een modus vivendi kan vinden om meer ruimte te geven aan de lokale kerken wat de pastorale aanpak betreft van de vragen die zich lokaal stellen. Waarschijnlijk drukken mijn verwachtingen veel meer mijn hoop uit! Ik verwacht wel dat na de synode paus Franciscus enkele beslissingen zal nemen. Maar ik heb geen glazen bol om te zien welke die zouden zijn…”

Kernwaarden

Tjeerd Jansen SJ, staflid van het Berchmanianum in Nijmegen en studentenpastor: “Het hoofdonderwerp van de synode is relevant en waarschijnlijk weinig controversieel. Het gezin is immers een belangrijke hoeksteen van onze samenleving, en een goede evaluatie van de situatie van het gezin in onze tijd is welkom. Maar hopelijk toont die evaluatie ook, hoe belangrijke verschillende contexten zijn. En hopelijk zoekt men er dan naar, hoe het kerkelijk spreken meer gedifferentieerd zou kunnen zijn en aangepast aan die verschillende culturele contexten.

“Ik hoop dat er meer inclusief dan exclusief gedacht wordt”

De hete hangijzers voor de synode lijken echter niet bij dit hoofdonderwerp te liggen. Die hebben eerder te maken met vragen rond de positie in de kerk van mensen die gescheiden zijn of homoseksueel, en zeker ook met vragen rond de seksuele moraal van de kerk. Ten aanzien van die hete hangijzers zou ik vooral drie dingen hopen. Op de eerste plaats dat men het belang van kerkelijk spreken weet te relativeren aan het belang van de eigen verantwoordelijkheid van gelovige katholieken. In het spreken van de synode hoop ik dat er meer inclusief gedacht wordt, eerder dan exclusief. Anders gezegd; dat de erkenning van het belang van het huwelijk een positieve waardering van andere relaties van trouw niet in de weg zou staan. Tenslotte hoop ik dat de synode ernaar zoekt om de kernwaarden van ons geloof te bevestigen. Namelijk dat wij allen als gelovigen vanuit de liefde, de trouw en de barmhartigheid zouden leven, waartoe de navolging van Christus ons roept.”

Verbondenheid

Ward Biemans SJ, spirituaal van het Ariënsinstituut, priesteropleiding van het Aartsbisdom Utrecht: “Ik hoop dat de synode over het gezin een nieuwe impuls zal geven aan de voorbereiding van jonge stellen op hun huwelijk in de parochies en tevens aan de pastorale begeleiding van koppels in de eerste jaren na hun huwelijk. Het kan daarbij reuze helpen, wanneer gehuwden met elkaar ervaringen uitwisselen over de geloofsopvoeding van hun kinderen én over hoe ze zelf het geloof levend houden in hun eigen, vaak drukke leven.

“Ik hoop dat de synode een nieuwe impuls zal geven aan huwelijksvoorbereiding en pastorale begeleiding van koppels”

Ten slotte zou ik het een goede zaak vinden wanneer in de kerkgemeenschappen bijvoorbeeld de verjaardagen van een huwelijk worden gevierd. Het werkdocument van de synode beveelt dit ook aan. Hiermee kunnen echtparen laten zien dat het inderdaad mogelijk is en vreugdevol om in verbondenheid met de Heer voor altijd samen te leven.”

Kansen

Jan Stuyt SJ, secretaris van de Vlaamse en Nederlandse jezuïeten, Brussel: “In alle mediaberichten rond de synode gaat het bijna altijd over de moeilijkheden – zoals het al dan niet toelaten tot de communie van gescheidenen die burgerlijk hertrouwd zijn. Het gaat maar zelden over de mogelijkheden, de kansen die een goed gezinsleven of goede catechese biedt. Kort voor de synode was de paus in de Verenigde Staten. De eerste reden voor dat bezoek was het congres over het gezin in Philadelphia en juist daarover hebben we in de media vrijwel niets vernomen. Daar is veel behartigenswaardigs gezegd over de ondersteuning van jonge gezinnen, en over een goede voorbereiding op het huwelijk.

“In berichten over de synode gaat het vaak over de moeilijkheden, zelden over de mogelijkheden”

Het is begrijpelijk dat snelle media het moeten hebben van incidenten, relletjes en grote beleidsveranderingen: dat is te verwachten. Juist de meer bedachtzame media zoals weekbladen en webmagazines zouden aandacht kunnen geven aan wat wel goed geregeld is, en aan wat de grote gevolgen kunnen zijn van zelfs kleine beleidswijzigingen. Een voorbeeld van dat laatste – kleine bijsturing, grote gevolgen – is het vereenvoudigen en goedkoper maken van de procedure om een huwelijk nietig te laten verklaren. De paus deed dat in de afgelopen zomer met twee pennenstreken. Ik herinner mij nog een gesprek, tientallen jaren geleden, met een Italiaanse zakenman in de omgeving van Rome wiens eerste huwelijk al heel snel op de rotsen was gelopen. Een nietigverklaring was een reële optie. Ik raadde het hem aan. Zijn antwoord: ‘Dat is voor ons gewone mensen in Italië niet te betalen.’ En dat was dan een zakenman met een vrijstaande villa met twee auto’s voor de deur, en redelijk betrokken bij de lokale kerk. In de toekomst kan een nietigverklaring sneller en goedkoper, terwijl er wat betreft de leer geen druppel water bij de wijn is gedaan.”