Met de Franse presidentsverkiezingen voor de deur maakt Hendri Madelin de balans op. Wie zijn de kanshebbers? Wat doet Le Pen? ‘Het politieke landschap zal sterk veranderen.’

Karl Marx zou gezegd hebben dat de Engelsen goed thuis waren in de handel en in de economie, terwijl de Duitsers uitblonken in de filosofie. Wat de Fransen betreft, die waren aangetrokken door het politieke gebeuren. Als die bewering juist is, moeten ze momenteel hoogtijdagen beleven.

De leiders van rechts en van links hebben dit jaar voorverkiezingen georganiseerd, om kandidaten te selecteren die de eindronde van de presidentiële verkiezingen moeten bereiken. Het is wachten tot na 7 mei (tweede stemronde) om te weten wie de nieuwe president van de republiek wordt – en hoe groot zijn meerderheid in het parlement zal zijn.

Le Pen houdt de gemoederen bezig

Het politieke landschap zal sterk veranderen. François Hollande wenst niet opnieuw zijn kans te wagen wegens de verdeeldheid bij de socialisten. Maar ook vanwege zijn zwakke score in de peilingen en wegens het magere resultaat van zijn ambtsperiode – met uitzondering van zijn buitenlands beleid, met name in zwart Afrika.

De drukte om het politieke gebeuren in Frankrijk wordt vooral ingegeven door de dreiging die uitgaat van een mogelijke verkiezing van Marine Le Pen. Zij heeft de zienswijze van haar vader gemoderniseerd en ze slaagt er wonderwel in de de populistische en nationalistische demagogie van haar medestanders nog verder aan te wakkeren. Le Pen staat voor een programma dat de EU wil verlaten en de Euro wil opgeven. Dan zal Frankrijk, zo zegt zij, zijn onafhankelijkheid en soevereiniteit terugwinnen. Ze vindt bovendien bij de arbeiders een achterban die groter is dan die van de Franse Communistische Partij (de PCF).

Frankrijk moet zijn soevereiniteit terugwinnen

Vanwege deze dreigende tendensen volgen vele journalisten de evolutie van dit ongewone verschijnsel op de voet. De Europese media zijn in groten getale aanwezig op Franse bodem, nadat ze al eerder alarm hadden geslagen in Oostenrijk en in Nederland.

Tot nu toe heeft zij altijd gefaald in het electorale eindspel

Het is thans bijna zeker dat Le Pen de tweede ronde van de presidentsverkiezing zal halen (de eerste stemronde is op 23 april). Daar zal ze het moeten opnemen tegen degene die een coalitie van haar tegenstanders kan aanvoeren. Tot nu toe heeft zij altijd gefaald in het electorale eindspel, maar het ongeduld en het ongenoegen in Frankrijk zijn sinds het begin van het jaar met meerdere graden gestegen.

De Fransen staan voor een sprong in het duister

Het ontbreekt haar nog aan vijf tot tien procent van de stemmen om de laatste hindernis te nemen. De meeste kans maakt Le Pen bij een lage opkomst van de kiezers. Doorgaans hebben de presidentsverkiezingen een grote aantrekkingskracht en is opkomst hoger dan de lokale en de Europese verkiezingen. Maar de onzekerheden betreffende de finaleronde blijven voelbaar. In de nabije toekomst staan de Fransen voor een sprong in het duister. Dat roept veel verbaal geweld op en veel onverdraagzaamheid.

Gelukkig worden de centrale instellingen, ingevoerd door generaal de Gaulle, goed aanvaard door het Franse volk. Vroeger kende Frankrijk een parlementair regime dat het partijbestel sterk versplinterde, zodat een regeringscoalitie moeizaam tot stand kwam en moeizaam overeind bleef. Het presidentiële regime steunt daarentegen op een president die een duidelijke meerderheid van de burgers achter zich kreeg en haast niet te verwijderen is. Dit regime heeft het nadeel het gewicht van Parijs te versterken en de lokale en regionale initiatieven te verstikken. Maar heeft het voordeel de stabiliteit te handhaven in een land dat uit zijn bewogen verleden een zekere onrust heeft overgehouden. De verkiezing van een president van de republiek bij eenvoudige meerderheid en in twee ronden, verplicht de partijen van rechts en links duidelijke stellingen in te nemen, vooral te dingen naar de gunst van het centrum en zich niet te laten verleiden tot extremisme.

Wat verder in Frankrijk op rechts gebeurt

Voor de huidige verkiezingen is rechts goed van start gegaan door succesrijke voorverkiezingen te organiseren. Daarin werd Nicolas Sarkozy uitgeschakeld, voor wie vele Fransen beducht waren. Alain Juppé was de aanvankelijke favoriet, maar hij moest onderdoen voor François Fillon, een gewezen premier. Hij kende groot succes, ondermeer bij de christenen. Hij werd afgeremd toen men inkomsten ontdekte die niet waren aangegeven, afkomstig van het werk van zijn echtgenote en kinderen. Een ferme deuk in het imago van iemand die hervormingen belooft. Wat de linkerzijde betreft, die is verbrokkeld en men ziet niet wie haar eenheid kan herstellen.

Hij was bankier bij Rothschild en werkte gedurende één jaar bij de grote filosoof Paul Ricoeur.

Uiteindelijk zal wellicht een jonge man, Emmanuel Macron, het in de eindronde halen. Hij heeft zich weten te omringen door een netwerk van tweehonderdduizend personen, was bankier bij Rothschild en werkte gedurende één jaar bij de grote filosoof Paul Ricoeur. Hollande stelde hem aan tot minister van Economische Zaken. Toen het schip van de president begon water te maken, is hij echter op tijd van boord gegaan.