Jonge kopten beschermen biddende moslims op het Tahrirplein in Egypte. Foto: AsiaNews.it.

Wat we momenteel meemaken in Noord-Afrika en het Midden-Oosten is – ondanks de escalatie van het geweld in Libië – echt een lente in de Arabische wereld. De hele regio verandert, zo betoogt de Egyptische jezuïet Samir Khalil Samir, en laat iets nieuws zien: de inzet van jonge mensen, wars van extremisme.

Een revolutie van jongeren

De mensen die demonstreren, die met elkaar en met de buitenwereld het nieuws delen, ze zijn allemaal beneden de dertig jaar. In het Midden-Oosten varieert gemiddelde leeftijd van de bevolking tussen de 29 en 31 jaar. Deze jonge mensen dromen ervan een baan te vinden en wellicht te trouwen (maar daarvoor is geld en dus weer een baan nodig). En daarnaast zijn er de maatschappelijke prioriteiten: democratie, vrijheid, gelijkheid en rechtvaardigheid. Dit wensen jonge mensen overal ter wereld, maar hier, met dit hoge percentage jongeren, zijn deze verlangens de belangrijkste bron van verandering geworden.

Opvallend is ook hun geringe belangstelling voor internationale conflicten. Tientallen jaren is de Arabische wereld het toneel geweest van politiek- ideologisch getinte demonstraties. Maar in de actuele bewegingen zijn onderwerpen als Amerika, Israël, de Palestijnse strijd, de bevrijding van Jeruzalem niet naar de voorgrond gekomen. Deze jonge mensen demonstreren niet voor een politieke ideologie, rechts of links; ze richten hun aandacht op binnenlandse en sociale problemen. Al deze maanden is er geen Amerikaanse of Israëlische vlag verbrand; niemand claimt een doorslaggevende rol voor de islam op het wereldtoneel. Deze jonge mensen zijn niet uit op ideologie maar op hun eigen realiteit.

Een revolutie zonder fanatisme

Ook deze jonge mensen komen op voor hun geloof, maar dan wel zonder vorm van fanatisme, een geloof dat tegenstellingen tussen mensen van verschillende godsdiensten overbrugt. Onlangs mocht ik in Libanon een bijeenkomst bijwonen ter nagedachtenis van de dood van oud-premier Hariri. Een zaal met honderden mensen, functionarissen maar ook gewone mensen uit Beiroet. Op het podium werd aan het begin van de herdenking door een christelijke soliste het Ave Maria gezongen, verweven met de islamitische gebedsoproep, gezongen door een moslim. De twee stemmen vermengden zich met elkaar op zo’n diepe en harmonieuze manier dat veel mensen tot tranen toe bewogen waren.

De jongeren zeggen ‘nee’ tegen de dictatuur en vrouwen omhelzen soldaten die weigeren te schieten op de bevolking, alsof het hun eigen zonen zijn. Het is een echte lente, die hopelijk niet op een teleurstelling uitloopt. We zien hier ook geen formele of extreme vormen van religiositeit. Het was geen probleem dat ook “mannen met baarden” (behorend tot islamitische bewegingen) opdoken op de vrijheidspleinen. Ze vormden geen blok met elkaar, maar mengden zich onder de mensenmassa. Zo’n eensgezindheid is echt nieuw.

Een vreedzame revolutie

Een belangrijk kenmerk van deze omwenteling is ook, dat iedereen op vreedzame wijze probeert te demonstreren en op te komen voor verandering, in Egypte, maar ook in Bahrein en Tunesië en aanvankelijk ook in Libië. Het lijkt erop, dat de Arabische wereld hunkert naar vrede.

Wat mij verbaast en ook bezorgd maakt is het ontbreken van leiders. Misschien komt dit voort uit het feit dat deze bewegingen bestaan uit jonge mensen zonder ideologische of fundamentalistische inborst. Dit is de gevaarlijke kant ervan: het risico is dat deze beweging kan worden overgenomen door een toekomstige leider die heel andere intenties heeft die in strijd zijn met de oorspronkelijke idealen. Anderzijds herinneren deze protestbewegingen mij aan die in Oost-Europa in 1989. Ook daar zagen we en domino-effect, waarbij het ene na het andere regime viel zonder dat er een schot was gelost. Dit sterkt mijn vertrouwen dat jonge mensen zich niet zullen laten manipuleren door religieuze of ideologische extremisten.

En Europa?

Hoe is het mogelijk, dat alle Europese regeringen zich hebben laten overvallen door deze veranderingen? Hoe is het mogelijk, dat Europa – ondanks alle economische banden met deze regio – nooit een signaal heeft opgevangen? Misschien omdat Europa enkel en alleen geïnteresseerd was in investeringen in dit gebied.

Het is nu zaak voor Europa om te helpen zonder tussenbeide te komen. De mensen willen geen buitenlandse inmenging in hun interne politiek, maar steun is hard nodig. De opstanden hebben geleid tot een economische ramp: langdurige stakingen, verwoesting en armoede. Het zou goed zijn nu de helpende hand uit te steken om deze problemen mede op te lossen.

Het is voor Europa ook een aanleiding voor eigen gewetensonderzoek. Hoe zijn we met deze regimes omgegaan? We hebben ze gesteund. Frankrijk en Tunesië, Italië en Libië, de Verenigde Staten en Egypte: al deze landen hadden westerse sponsoren. De actuele gebeurtenissen nodigen Europa uit om zich te bezinnen op de steun die aan deze regimes gegeven is. Hopelijk is het een stimulans voor Europa om in de toekomst deze landen op een nieuwe manier te ondersteunen.

Dit artikel werd met toestemming overgenomen van AsiaNews. Vertaling & samenvatting: Jan Peters SJ. Voor het oorspronkelijke, Engelstalige artikel zie: http://www.asianews.it/news-en/The-springtime-of-the-Arab-world-20863.html

Meer artikelen over de Arabische wereld:

Egypte in het nauw

Wat
we in Egypte onder onze ogen zien gebeuren is moeilijk in te passen in
ons beeld van een revolutie. Dat maakt het extra verwarrend en ook wat
beangstigend. Wat speelt er nu echt in Egypte? En: hoe moet het verder
met dit land in het nauw?

Verlangen naar vrede en eenheid in Egypte

Egypte is volop in het nieuws vanwege maatschappelijke en religieuze spanningen die aan de oppervlakte komen. Maar ook in dit door conflicten geteisterde land wordt hard gewerkt aan de interreligieuze dialoog. De Nederlandse jezuïet Christiaan van Nispen tot Sevenaer heeft een belangrijke rol gespeeld in dat proces.

Samen met moslims strijden tegen extremisme

Onlangs kwamen 170 katholieke bisschoppen uit het Midden-Oosten bij elkaar in Rome. Zij pleiten voor samenwerking met moslims in de strijd tegen islamitisch extremisme. Ook de Egyptische jezuïet Samir Khalil Samir was aanwezig bij de synode, en blikt in dit artikel terug.

Het uur van de waarheid

Vervolging, discriminatie en geweld: het zijn zware tijden voor christenen in het Midden-Oosten. Wat is er toch aan de hand? Thom Sicking SJ schetst de complexe situatie in dit innerlijk verdeelde gebied.