Bernice bedrijft katholieke theologie op een universiteit. Ze is sterk in de minderheid in dat ‘mannenbolwerk’. Maar dat ziet ze niet als probleem, integendeel.

Macht mag nooit prevaleren boven de waarheid. Deze boodschap hoor ik als ik Oprah Winfrey’s speech op de Golden Globe Awards beluister. Het klinkt zo voor de hand liggend. Natuurlijk is macht niet belangrijker dan waarheid. In de praktijk zijn er echter veel situaties te benoemen waarin macht sterker dan waarheid lijkt te zijn.

Het komt voor in systemen, maar ook op het niveau van persoonlijke betrekkingen. Daar waar machtsuitoefening grensoverschrijdend gedrag teweegbrengt. Als het de betrokkenen vervolgens te angstig maakt om zich uit te spreken, wordt de waarheid niet meer gehoord. Op die manier gaat macht ten koste van waarheid.

#MeToo-beweging

De ongelijkheid die dit met zich meebrengt, tussen mannen en vrouwen, is naar mijn idee de kern van de #MeToo-beweging. Bij Time’s up wordt de discussie met betrekking tot seksuele intimidatie voortgezet naar ongelijkheid tussen mannen en vrouwen in brede zin. Het gaat dan onder andere over de man-vrouwverdeling op werkplaatsen, over financiële ongelijkheid in salaris en over ongelijkheid in het kader van de zorg voor kinderen. Situaties die helaas nog steeds bestaan en waarin macht een rol speelt of heeft gespeeld.

Als het de betrokkenen vervolgens te angstig maakt om zich uit te spreken, wordt de waarheid niet meer gehoord.

Zelf herken ik, als jonge, nieuwe werknemer aan de universiteit, dat ik als vrouw in de minderheid ben. Mijn vakgebied, de katholieke theologie, wordt weleens een mannenbolwerk genoemd. Maar wel een mannenbolwerk waarin ik zie dat er voor de nieuwe generatie wordt gestreefd naar een betere balans tussen mannen en vrouwen.

Kwaliteit boven rollenpatronen

Meer dan een probleem, zie ik dit deel uitmaken van een minderheid als een uitdaging. Ik ervaar het als een beroep op mij persoonlijk om mijn eigen, authentieke bijdrage te leveren. Een bijdrage waarin wat mij betreft kwaliteit leidend hoort te zijn, in plaats van rollenpatronen. Mijn vrouw-zijn speelt daarbij voor mij een ondergeschikte rol.

Ik bemerk bij mezelf een zekere voorzichtigheid in de discussie, omdat ik ervoor vrees dat een extreme nadruk op het vrouw-zijn de inhoud alsnog te weinig serieus neemt. Uiteindelijk gaat het erom niet gebukt te gaan onder macht. Idealiter gaan we voorbij de man-vrouwongelijkheid en streven we naar een gelijkheid van personen.

Mijn vrouw-zijn speelt daarbij voor mij een ondergeschikte rol.

Oprah roept in essentie op om daarin een schakel te zijn. ‘Ieders persoonlijke verhaal doet ertoe’, zegt ze. Door in te zetten op het universele ideaal van de waarheid, hoopt ze situationele machtsdynamieken, voortkomend uit angst, uit te roeien. In het licht van de waarheid heeft macht niet het laatste woord.

Universele boodschap

Bij ongelijkheid tussen mannen en vrouwen vraagt staan voor de waarheid van een vrouw dat zij zich over angst heen zet en zich uitspreekt. Van een man vraagt het een luisterende houding. Wat mij betreft mag Oprahs oproep nog wat verder worden doorgetrokken naar een universele oproep – aan iedereen – om zichzelf serieus te nemen en te proberen over de eigen angst heen te stappen. Pas dan kunnen we elkaar echt serieus nemen.