Een internationale werkgroep van jezuïeten publiceerde eerder dit jaar een visiedocument over duurzaamheid en ecologie. Milieukundige Marsha Buuron is enthousiast over de helderheid en toepasbaarheid van dit rapport.

Een paar jaar geleden deed ik onderzoek voor een organisatie, die zo af en toe kerkelijke groepen gebruik liet maken van haar vergaderzalen. Mijn werkplek was pal naast de deuropening en ik kreeg dan ook veel mee van wat zich daar afspeelde. Enkele van de groepen die daar af en toe kwamen waren kerkelijke – katholieke – milieugroeperingen. Als jonge milieukundige heb ik me toen hogelijk verbaasd. Tot die tijd dacht ik dat wollen sokken en sandalen flauwe karikaturen waren, maar voilà: daar stapten ze langs me heen naar binnen. In die vergaderzaal werden lange en ingewikkelde discussies gevoerd over de staat van de kerk en de plaats van duurzaamheid daarbinnen. Ik heb me er geen moment toe aangetrokken gevoeld.

Dat kerkelijke inzet voor het milieu ook anders kan, ontdekte ik toen ik laatst Healing a Broken World onder mijn neus geschoven kreeg. Dit rapport over ecologie en duurzaamheid van de ‘Task Force on Ecology’ (onderdeel van het mondiale Secretariaat van Sociale Rechtvaardigheid en Ecologie van de jezuïeten) had namelijk niets stoffigs. Het document is niet alleen heel grondig, maar ook nog eens modern en goed leesbaar.

De ‘groene kerk’: zonnepanelen in Vaticaanstad. Foto: BBC World Service.

Opgewekt gemoed

Healing a Broken World schetst in eerste instantie een treurig beeld van de staat van de aarde en van onze samenleving. Maar direct daarop volgt de oproep om te vechten tegen die treurnis, tegen die gebrokenheid. We moeten met nederigheid onze plaats zien in dit geheel en ons steentje bijdragen aan het opbouwen van een betere samenleving. Onverschrokken. Onophoudelijk. Hoopvol. En met opgewekt gemoed. Dat is onze opgave. Met nederigheid en onze eigen plek kennende moeten we doen wat van ons gevraagd wordt: bouwen aan een betere wereld.

Het is oppassen geblazen dat we niet steeds een druppel op de gloeiende plaat laten vallen omdat het zo lekker sist

Het document wordt op den duur heel concreet en is dan gericht op duurzaamheid dicht bij huis. Dat is een groot voordeel: je hebt direct handvatten om mee aan de slag te gaan. Daar staat tegenover dat nergens ‘groot’ gedacht wordt. Nu kun je niet groots dromen zonder juist eerst je eigen denk- en leefpatroon in lijn te brengen met je ideaal; daarin toont zich je ware betrokkenheid. Het is alleen oppassen geblazen dat we niet steeds een druppel op de gloeiende plaat laten vallen omdat het zo lekker sist. Nederig handelen en je plaats kennen betekent ook jezelf bewust zijn van je kracht en die inzetten waar nodig en mogelijk. De zusters van St. Francis uit Philadelphia, die met de beleggingen in hun pensioenfonds de morele pressiegroep van Wall Street willen worden, zijn daar een schitterend voorbeeld van.

Verankering

Het ‘groene gezicht’ van de kerk is lang onderbelicht gebleven, maar krijgt gelukkig steeds meer aandacht. Terecht, want onze religieuze beleving vindt doorgaans niet alleen plaats op zondagochtend tussen half elf en half twaalf. Een belangrijk deel van de spirituele ervaringen van mensen vindt plaats in de natuur. De Schepping confronteert ons met iets dat wezenlijk anders is. Dat we niet volledig kunnen vatten. Dat ons nederigheid leert. Terecht wordt dan ook in Healing a Broken World de link gelegd tussen natuur en duurzaamheid als bron voor verdieping en verankering van ons geloof. In een tijd waarbij juist jongeren duurzaam omgaan met natuur en milieu steeds meer als randvoorwaarde gaan zien voor hun handelen is het belangrijk dat dit onderwerp niet blijft liggen.

Healing a Broken World wil ons op allerlei niveaus aanspreken. Op persoonlijk en collectief niveau, intellectueel en spiritueel, pastoraal en opvoedkundig, hoofd en hart, voor verschillende soorten roepingen – werkelijk geen kleine opgave. En het is wonderwel gelukt. Daarmee is het bijzonder bruikbaar als handvat om zelf verder te gaan nadenken over verdere uitwerking ervan en concrete actie. Dat is de opdracht waarmee we naar huis worden gestuurd: ga aan de slag!

Werktuig

Met dit document hebben we een bijzonder helder werktuig in handen om als gemeenschap een echt katholiek gezicht te laten zien, zonder soft te worden of te vervallen in het denken van de – pardon – sandalengeneratie.

Wanneer we echt serieus willen bouwen aan een duurzame toekomst binnen én buiten de kerk dan zijn er ook doeners nodig, niet alleen praters. Originele denkers. Verbinders. Wie pakt de handschoen op?

Social Justice Secretariat at the General Curia of the Society of Jesus, Healing a Broken world. Special Report on Ecology. In: Promotio Iustitiae, Nº 106, 2011/2. Rome, 2011. Te downloaden via: www.sjweb.info/sjs/PJnew.