In een levendig interviewboek gaat de de Egyptische jezuïet Samir Khalil Samir het soms lastige gesprek aan over de islam en het Westen. Een recensie.

Als je regelmatig inleidingen houdt over de islam en over de dialoog met moslims, weet je dat het meest boeiende gedeelte pas na de pauze komt. De vragen van de aanwezigen, recht uit hun eigen ervaringen, hun zorgen, hun hoop op toekomst. De islam vlakbij, in onze maatschappij, in onze steden, de moskee op de hoek. Maar ook de dreiging van de internationale politiek. Dit deel van de avond levert persoonlijk getinte verhelderingen en soms lastige gesprekken. Maar steeds direct rakend aan de zorgen en dromen van mensen.

Levenservaring

Dit geldt des te meer als de vragen worden beantwoord door de Egyptische jezuïet Samir Khalil Samir, groot kenner van de oosterse kerken en van de islam en een groot voorvechter van een open en diep gelovige dialoog tussen moslims en christenen. Iemand, die vanuit zijn eigen levenservaring ervan overtuigd is, dat oosterse christenen de brug kunnen slaan tussen moslims en ons christenen in het westen.

Het was dan ook een uitstekende gedachte om hem door twee journalisten in totaal 111 vragen te laten voorleggen, over alle aspecten van de islam, maar toegespitst op actuele ontwikkelingen en op de plaats van de islam in Italië en Europa.

Fragmentarisch

Samir antwoordt to the point, overtuigend, soms humoristisch en anekdotisch. Daardoor wordt het een levendig geheel, ondanks het somtijds vanzelfsprekend fragmentarische karakter door het vraag-en-antwoordspel.

En de inhoud? Bijna vanzelfsprekend begint het boek met de grondbeginselen van de islam, maar meteen daarna gaat het al over de vragen die mensen echt bezig houden: Kan de islam wel veranderen en omgaan met de moderne cultuur? Hoe zit het met de mensenrechten in de islam (vrijheid van godsdienst, de positie van de vrouw…)? Vanaf vraag 66 komt de discussie nog dichterbij: de islam in Europa, de angst voor islamisering. Hoe moet de overheid met de vragen van moslims om hun religieuze plaats in de maatschappij omgaan? De laatste twintig vragen van het boek betreffen de dialoog, waarbij Samir put uit de eeuwenlange ervaringen van oosterse christenen. Alleen al deze twintig vragen en antwoorden maken het boek de moeite meer dan waard.

Gedateerd

Het is alleen jammer, dat dit oorspronkelijk in het Italiaans geschreven boek pas tien jaar na het verschijnen (in 2002) in het Nederlands is verschenen. De situatie is inmiddels diepgaand veranderd: de 11e september lag toen nog vers in het geheugen. Inmiddels is de plaats van de islam in Europa en de reacties van Europese staten, media en politieke partijen sterk aan het veranderen. En je zou willen horen, hoe Samir nu, tien jaar na dato, tegen zijn meestal hoopgevende perspectieven aankijkt. En tegen de rol van de christenen in het Midden Oosten nu? In Syrië, in Egypte? Gelukkig publiceert hij daarover nog steeds op andere plekken.

Maar ondanks deze gedateerdheid en het soms sterk Italiaanse perspectief is dit een verhelderend en ook uitdagend boek.

Samir Khalil Samir, De islam en het Westen. 111 Vragen aan Samir Khalil Samir, uitgeverij Lannoo. Meer informatie: Website uitgeverij.