Gevangenisaalmoezenier Leo De Weerdt deelt met ons het kerstverhaal van Koen, een gedetineerde die de gevangenis nooit meer zou verlaten.

Ik leerde Koen vele jaren geleden kennen. Een fijne man, getalenteerd vioolspeler en  bovendien ook een belezen man met wie ik vaak onderhoudende gesprekken mocht voeren. Ik vroeg hem of hij in ons gevangeniskoor wilde en af en toe viool kon spelen tijdens de eucharistieviering. Hij ging daar op in en zo groeide tussen ons een nauwere band. Ik vroeg Koen of hij tijdens een van onze adventsvieringen met de aanwezigen wilde delen hoe hij in de gevangenis naar Kerstmis toeleefde. Hij verwoordde dit als volgt:

Waar het geluk te vinden is

“Na Sinterklaas hangt Kerstmis in de lucht. Je voelt het aankomen, eerst langzaam, de spanning neemt met de dag toe en dan slaat ze om in een soort van ongemak, eigen aan Kerstmis. Wat verwachten wij van Kerstmis? Eigenlijk niets, want de symboliek rond de viering van de geboorte van het kindje Jezus is door het moderne consumptieleven weggedrukt. Kerst en Nieuwjaar zijn gewone dagen van het jaar, waaraan wij in een soort nostalgie veel gevoelens van hoop en verlangen zijn gaan koppelen. Maar ook dat is een illusie, want als die dagen voorbij zijn, gaat het leven opnieuw zijn gewone gang.”

Zij had hem nooit afgewezen en was mee afgedaald tot in die afgrond

“Tijdens de eindejaarsfeesten snakken we naar meer en dat meer is de pakjesgewoonte, het consumeren van goederen en bovenal het drinken en eten. Je kunt natuurlijk verstandig genieten en delen met lotgenoten. Rustig het jaar overschouwen of luisteren naar muziek, een boek lezen, een klusje klaren. Kaartjes versturen en brieven schrijven is zinvol. Je contacten met buiten onderhouden en vooral niet treuren om het verleden. Het geluk zit in het nu-moment.”

Voor mij is het iedere dag Kerstmis

“Kerst en Nieuwjaar zijn voor mij gewone dagen. De boodschap van het licht draag ik elke dag van het jaar met me mee. Het is voor mij iedere dag Kerstmis en mijn lotgenoten en het personeel kunnen dat met me delen. Kerst en Nieuwjaar is leven naar de toekomst, naar wat komen zal. Vandaag, deze ochtend was het Kerstmis, want er voltrok zich een stukje menswording toen de beambte mijn celdeur opendeed en we beiden glimlachten en onze blikken elkaar kruisten.”

Koens kerstwens werd onverwacht zijn definitieve afscheidswens. Zijn bejaarde moeder, met wie hij iedere dag belde, overleed bij de aanvang van het nieuwe jaar. Zij had hem nooit afgewezen en was mee afgedaald tot in die afgrond, de donkerste plek in hemzelf waar hij werkelijk gevangen zat. De meest verschrikkelijke plek waar hij liever niet naartoe wilde maar waar God wel aanwezig bleef. Nu zij er niet meer was, leek de essentiële draad gebroken, die de verbinding weefde met het leven. Enkele maanden later doodde hij zichzelf.

Kerstmis blijf ik verbinden aan zijn glimlach

Zijn met de hand geschreven kerstverhaal dat hij me destijds overhandigde, blijf ik bewaren en koesteren. Koen zal ik als mens en medetochtgenoot nooit vergeten. Kerstmis blijf ik verbinden aan zijn glimlach, als een wanhopige poging om mens te worden in de afstompende routine van een gevangenis.