In de zomerserie kiezen redactieleden een gedicht dat hen raakte en vertellen ze waarom. Op de sterfdag van de oprichter van de jezuïeten Ignatius van Loyola vertelt Ben Frie over het mannenlied ‘Ignaci dat’ dat vele jezuïeten dan graag zingen.

Ignaci! Dat den Heer u seghen,
Gh’en had niet minder als gelijck.
Het swaerste moet toch ’t swaerste weghen
En d’aard is min als ’t hemelrijck.
Bekeerd vrij ’t mes is Christus’ les;
Al slaet de kroon van Spangien goud – 
Den Hemel geeft noch rijcker soud.

Wel aen! Wel aen, het wilder gelden:
Neemt aan de wapenen des lichts.
Geeft u te veld als vrome helden
Men twist om saken vol gewights.
’t Is Goods Autaer, ’t zijn zielen daer
Ghy mannelijck om vechten sult;
Verwindt met raed en met geduld.

Man Goods! Die nu de gulde sterren
Betreedt met voeten als een vloer.
Helpt ons gebed, stilt ons van verre
Tot peys en vrede al ’t rumoer
Van Christus’ Kerck, of maeckt ons sterck
Om op uw spoor door ’t enge pad
Te komen tot de rijcke Stad.

Op 31 juli vieren jezuïeten wereldwijd het feest van Ignatius van Loyola, de sterfdag indachtig van hun stichter in 1556. Veel Nederlandse jezuïeten zingen dan graag in de liturgie het lied ‘Ignaci dat’, een barokke draak die echter heel geschikt is als volkslied – voor zover jezuïeten een volk vormen – met forse uithalen die kerken en kapellen doen schudden. Echt een mannenlied.

In de zomerserie interesseert ons vooral de excentrieke tekst ervan die geschreven werd door Stalpaert v.d. Wielen. De barokke toon moet Stalpaert ingegeven zijn doordat hij bij de zaligverklaring van Ignatius in 1608 juist in Rome verbleef. De Roomse reformatie is het trotse thema van heel het lied dat dertien strofen beslaat: een leerdicht met de ketterijgeschiedenis in vogelvlucht en tenslotte de verschijning van Ignatius als verdediger van Gods kerk.

Bekeerd

Bekeerd vrij ’t mes: de eerste hier weergegeven strofe herinnert aan de toewijding van Ignatius aan de Zwarte Madonna van Montserrat. Bij die gelegenheid laat hij, bekeerd en in alle vrijheid, zijn zwaard (mes) bij Maria achter. ‘Bekeerd’ wil zeggen: veranderd van bestemming en ingeruild voor de (ware) leer van Christus. Ook de carrière aan het Spaanse hof is daarmee opgegeven: de hemel betaalt meer ‘soud’, soldij.

Het blijft om wapenen gaan, maar nu ‘des lichts’: de zielen waar gij om vechten zult, mannelijk nog wel. Ignatius is in de iconografie nooit meer helemaal losgekomen van zijn militaire loopbaan, heldhaftig, stoer, maar wel met een goddelijke inslag. Het leidt ertoe dat hij de hemel betreden kan met die tot de verbeelding sprekende ‘voeten als een vloer’. Stalpaert is ervan overtuigd dat Ignatius door ‘al ’t rumoer’ van de kerksplitsing het sterke spoor trekt die naar het hemels Jeruzalem zal voeren.

Ignaci! Dat den Heer u seghen,
Gh’en had niet minder als gelijck.
Het swaerste moet toch ’t swaerste weghen
En d’aard is min als ’t hemelrijck.
Bekeerd vrij ’t mes is Christus’ les;
Al slaet de kroon van Spangien goud – 
Den Hemel geeft noch rijcker soud.

Wel aen! Wel aen, het wilder gelden:
Neemt aan de wapenen des lichts.
Geeft u te veld als vrome helden
Men twist om saken vol gewights.
’t Is Goods Autaer, ’t zijn zielen daer
Ghy mannelijck om vechten sult;
Verwindt met raed en met geduld.

Man Goods! Die nu de gulde sterren
Betreedt met voeten als een vloer.
Helpt ons gebed, stilt ons van verre
Tot peys en vrede al ’t rumoer
Van Christus’ Kerck, of maeckt ons sterck
Om op uw spoor door ’t enge pad
Te komen tot de rijcke Stad.

Afbeelding: Society of Jesus