webmagazine van de jezuïeten over geloof, spiritualiteit en samenleving
webmagazine van de jezuïeten over geloof, spiritualiteit en samenleving
Denk jij bij klimaatverandering aan torenhoge werkloosheid, grote armoede, gebrek aan drinkwater, massale woestijnvorming en talloze klimaatvluchtelingen? Of zou dat een doemscenario zijn…
Klimaatverandering is een van de gevaarlijkste, diep ingrijpende bedreigingen die onze wereld ooit heeft gekend. De gevolgen ervan omvatten veel meer dan de opwarming van de aarde – wat er één van is. De gevolgen kennen een heel scala aan dimensies die samen een revolutie in onze manier van leven dreigen te veroorzaken.
Wij lijken dit niet te begrijpen…
Het is niet de planeet die we moeten redden. Moeder Aarde zal hoogstwaarschijnlijk ook na het jaar 2050 of 2100 blijven bestaan. Het gaat om ons, mensen, en om onze aanwezigheid op deze prachtige wereld. Dat moeten we beschermen. Maar wij lijken dit niet te begrijpen.
Terwijl we een van de warmste zomers in de wereldgeschiedenis meemaakten, is de Europese Raad in Brussel er onlangs niet in geslaagd overeenstemming te bereiken over een resolutie met betrekking tot een CO2-vrij Europa in 2050. Enkele Oost-Europese hoofdsteden (Warschau, Boedapest, Tallinn en Praag) hebben deze, voor het hele continent gezamenlijke doelstelling, geblokkeerd.
Analisten stellen dat het voor ontwikkelde en rijke landen gemakkelijker is om een dergelijk beleid te steunen dan voor landen in ontwikkeling, die als belangrijkste doelstelling financiële inkomsten op korte termijn hebben en de groei van het Bruto Nationaal Product. Desondanks heeft de EU nog steeds de mogelijkheid om te voldoen aan de normen van de Overeenkomst van Parijs, aangezien alle belangrijke lidstaten (Frankrijk, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Spanje en Italië) het eens zijn geworden over een vermindering van de CO2-uitstoot.
Klimaatverandering is niet enkel een ecologisch probleem. De besluiten die we vandaag nemen, zullen niet alleen uitmaken of we nog wel met onze kleinkinderen naar Venetië kunnen gaan, maar ook of we onze familie de komende decennia economisch nog kunnen onderhouden.
Volgens de Verenigde Naties kunnen we in Europa in 2030 in een maatschappij van ‘klimaatapartheid’ leven
Volgens een onlangs gepubliceerd rapport van de Verenigde Naties kunnen we, als we niet serieus met de klimaatverandering aan de slag gaan, in Europa in 2030 in een maatschappij van ‘klimaatapartheid’ leven. Boven op de huidige aantallen zullen nog eens 120 miljoen mensen in armoede worden gedwongen. Om een duidelijk beeld te krijgen: 120 miljoen mensen is ongeveer het equivalent van de gecombineerde bevolking van Polen, Tsjechië, Estland, Letland, Litouwen, Hongarije, Roemenië, Bulgarije, Kroatië, Slovenië en Servië.
Nog binnen twintig jaar zouden ongekende aantallen mensen aan de andere kant van het voormalige IJzeren Gordijn werkloos zijn. Maar het zou niet alleen gevolgen hebben voor de oostelijke helft van Europa. We zullen waarschijnlijk nieuwe migratiegolven zien over de hele wereld, waar mensen op zoek gaan naar betere economische vooruitzichten in landen die minder door een dergelijke crisis worden getroffen. Deze migratie zou de huidige sociale ongelijkheid nog verder vergroten, waardoor de kloof tussen rijk en arm nog dieper zou worden. Bovendien zouden we grote groepen klimaatmigranten zien ontstaan: mensen die wegtrekken uit hun land om een beter klimaat en betere levensomstandigheden te zoeken. Dit zou de toch al enorme hoeveelheid wereldwijde migranten nog verder doen groeien.
Of zou de mens zich tot het atheïsme wenden om een antwoord te vinden?
Het is misschien nog te vroeg om een theorie op te bouwen over de gevolgen die een dergelijk scenario zou hebben voor de wereld waarin we nu leven. Zouden eurosceptische partijen nog steeds minder dan 100 zetels in het Europese Parlement hebben? Zou de kerk – en uiteindelijk God – nog steeds worden gezien als een betrouwbaar baken in een wereld die wordt gekenmerkt door een torenhoge werkloosheid, door gebrek aan drinkwater en massale woestijnvorming? Of zou de mens zich tot het atheïsme wenden om een antwoord te vinden op de praktische problemen van zijn of haar leven?
Eén ding is duidelijk. Klimaatverandering zal niet alleen onze ecosystemen veranderen, maar ook onze samenlevingen. In deze omstandigheden verschijnt Laudato Si‘ als een heldere en dringende oproep, een baken in de politieke en theologische verwarring van de huidige tijd. Hoewel mensen misschien wel bereid zijn hun gewoonten te veranderen om de toekomst van hun kinderen veilig te stellen, zijn er nu snel voortrekkers nodig om een echt drastische verandering in gang te zetten. Een volledige ommekeer in onze manier van omgaan met het klimaat, met dieren en voedsel is niet alleen een pure noodzaak. Het is zelfs de enige manier om de mensheid te redden. We zijn nog ver verwijderd van de gestelde doelen. Maar kunnen we echt verwachten dat we deze omzwaai maken, als we het probleem niet eens volledig onderkennen?
Vertaling: Jan Peters SJ
