Met rasse schreden smelten de sieraden van het hooggebergte: gletsjers. Een ramp voor bergtoeristen, maar zeker niet alleen voor hen. 

Ja, ik geloof in de opwarming van de aarde. Dat is niet moeilijk als je berichten hoort over wat er aan het gebeuren is in laaggelegen koraaleilanden van de Marshall archipel. Als het waterpeil van de oceanen blijft stijgen, dan zullen de inwoners daarvan de eerste slachtoffers zijn. Zij zullen naar elders moeten verhuizen, tenzij ze willen blijven wonen op paalwoningen. Dat is wat je een groot probleem en zelfs een ramp mag noemen.

De lange slierten sneeuw en ijs die hoge bergtoppen bedekken zijn als de staatsiemantel van een vorst

Maar wellicht zijn die berichten nog niet overtuigend voor iedereen bij ons. Het gebeuren daar speelt zich af ergens ver weg, in de Stille Oceaan. Dat beroert ons minder dan het vooruitzicht van een overstroming van onze eigen lage landen. Problemen beroeren ons in de mate dat zij geografisch (en sociaal) nabij zijn. En dus vrezen wij op de eerste plaats voor onze eigen poldergebieden. “Het ver van mijn bed” syndroom is niet te rijmen met de christelijke naastenliefde, maar het is een onontkoombaar feit.

Een nachtmerrie voor bergwandelaars

Laten we daarom dit probleem aankaarten met berichten die van minder ver komen en die gemakkelijker onze bezorgdheid zullen opeisen. De gletsjers in ons Europees hooggebergte zijn aan het smelten. Is dat niet vreeswekkend? Voor ervaren bergwandelaars is dit nu al een nachtmerrie en dat zou het voor alle andere Europeanen moeten worden. 

Zullen we de probleemgevoeligheid van bergwandelaars frivool vinden, niet meer dan een verstoring van hun esthetische beleving? Voor hen zijn de gletsjers in onze Alpen het sieraad van de bergen. De lange slierten sneeuw en ijs die hoge bergtoppen bedekken zijn als de staatsiemantel van een vorst. Waar de gletsjers weggesmolten zijn en enkel puin achterlaten, zijn ze als de vervallen graftombe van een vergeten koning. Ga zelf kijken. Voor de toeristen is er een wandeling uitgetekend naast de Morteratsch gletsjer (in het Berninamassief, in de omgeving van Sankt Moritz). Daar wordt nauwkeurig aangegeven tot waar de gletsjer reikte in 1900, in 1950, in 2000, in 2200. Pijnlijk om aan te zien, het sterven van zo’n gletsjer.

Economische slagaders

Lijkt het probleem zo gezien niet meer dan een kwestie van beleving van het landschap en nog niet ernstig genoeg? Bergwandelaars zullen verder aanvoeren dat gletsjers bergtochten gemakkelijker en meestal ook veiliger maken. Als je tenminste het paadje volgt en oplet voor de spleten in het ijs. Maar ook zo voorgesteld is het smelten van de gletsjers voor velen een ver van hun bed probleem. Een grove vergissing. Laten we daarom de zaak eens vanuit economisch perspectief bekijken. Dat klinkt veel ernstiger. 

Het economisch belang van gletsjers mag aangehaald worden om het probleem scherp te stellen

Een gletsjer is meer dan een massa ijs, een gletsjer is een enorm reservoir van water. In de winter wordt het ijs verzameld door sneeuwval en vrieskou om tijdens de zomermaanden geleidelijk te smelten en zo een aantal van de grote rivieren van het Europese continent te bevoorraden. De Rijn, de Donau, de Rhône, de Po ontspringen in de Alpen. Wat als die niet meer gevoed worden door het smeltwater van de gletsjers? Nu al dreigt de waterstand van de Rijn in de zomermaanden zo laag te staan dat de scheepvaart erdoor bemoeilijkt wordt. Weet dan dat de Rijn niet enkel een toeristische bezienswaardigheid is maar ook een economische slagader. Zoals nog andere rivieren op onze planeet die dezelfde economische functie hebben en die eveneens hun water uit het hooggebergte halen. Zo de Colorado in de VS. Wat als ook daar de gletsjers wegsmelten?

Het economisch belang van gletsjers mag aangehaald worden om het probleem van de opwarming van de aarde scherp te stellen. Maar laten we eerlijk zijn, dat belet ons niet om tevens het verlies aan landschappelijke waarde te onderstrepen. Met het verdwijnen van gletsjers wordt het bereiken van berghutten en bergtoppen moeilijker en minder de moeite waard. Bergwandelaars, haast u voor het te laat is. Jullie willen toch niet de vakantie liggend op het strand doorbrengen?

Afbeelding: Piz Bernina in het Berninamassief in Zwitserland.