Nee, ook religieuze congregaties stoppen hun geld niet in een oude sok, maar beleggen. Kun je dat ethisch doen én er iets aan verdienen? De beleggingsadviseur van de jezuïeten legt uit hoe.

Het ‘ethisch beleggen’ maakt sinds enkele jaren opgang, ook in kerkelijke kringen. In deze periode gepubliceerde documenten als de Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties, en de encycliek Laudato Si’ van Paus Franciscus hebben het belang ervan wereldwijd op de kaart gezet. In de media wordt dit ‘ethisch beleggen’ vaak aangeduid met een Engelse afkorting: ‘ESG-investing’. Die verwijst naar drie belangrijke aspecten ervan: het ecologische (Environment), het sociale (Social) en het bestuurlijke aspect (Governance) van een bedrijf.

Beleggen in wapenindustrie dient vermeden te worden

Een exacte definitie van ESG-investeringen is niet eenvoudig. Milieu-factoren kunnen immers betrekking hebben op lokale vervuiling van water, lucht en grond, maar ook op CO2-uitstoot die op mondiaal niveau een impact heeft. Sociale vragen die een rol spelen bij het ethische ‘gehalte’ van een bedrijf lopen eveneens breed uiteen: van de gelijkheid in behandeling tussen mannen en vrouwen tot werknemersrechten. Bij de governance van een bedrijf kan het dan weer gaan over voorwaarden van personeels- en managementsverloning, maar ook over kwesties als transparantie inzake beslissingsprocessen.

Hoe weeg je uiteenlopende criteria?

Kortom, het vaststellen van hoe ethisch een bedrijf of een bedrijfstak precies zijn, blijkt een complexe zaak te zijn. Bovendien: hoe weeg je de zeer uiteenlopende criteria die we hierboven genoemd hebben tegen elkaar af? Een computerfirma die software produceert veroorzaakt minder luchtverontreiniging dan een petrochemisch bedrijf. Maar wat als de geproduceerde software voor een groot deel uit gewelddadige en verslavende computerspelletjes blijkt te bestaan? 

De meest basale manier om ethisch beleggen vorm te geven bestaat erin producten en bedrijfstakken uit te sluiten die ‘per definitie’ niet ethisch zijn. Beleggen in wapenindustrie of in bedrijven die pornografie of verslavende middelen produceren dient vermeden te worden. Maar als het bijvoorbeeld gaat over het beleggen in de productie van fossiele brandstoffen lopen de meningen onmiddellijk uiteen.

Het ethische gehalte van een bedrijf

Naast deze eerste manier van ethisch beleggen – door middel van ‘uitsluiting’ – bestaat er nog tweede manier. Daarbij worden (bijvoorbeeld per bedrijfstak) een aantal ondernemingen vergeleken op hun ‘ethische gehalte’. Dat is mogelijk geworden doordat er sinds enkele jaren gespecialiseerde bedrijven bestaan die deze ingewikkelde materie voor beleggers in spe samenvatten tot één simpele score per beursgenoteerde onderneming. Door alleen te beleggen in bedrijven met een goede zogenaamde ‘ESG-score’ (‘positieve selectie’) ontstaat bijna vanzelf een meer ethisch verantwoorde beleggingsportefeuille. 

Daarbij gaat het dan over het rendement voor de belegger zèlf

Deze twee manieren (de negatieve en de positieve selectie) zijn voor de meeste instellingen en ook voor individuen redelijk eenvoudig uitvoerbaar. Daarnaast bestaan er nog andere strategieën die meer tijd, kennis en inspanning vergen. Een interessante benadering is bijvoorbeeld de zogenoemde ‘actieve aandeelhouders participatie’. Die komt erop neer dat een (kerkelijke) instelling die belegt in een bepaalde onderneming gebruik maakt van haar recht om op de aandeelhoudersvergadering aanwezig te zijn en daar (lastige) vragen te stellen. Zo kan men het beleid van de onderneming rechtstreeks trachten te beïnvloeden. Succes is natuurlijk niet verzekerd…

De voornaamste winst van ethisch beleggen

Regelmatig stelt men de vraag of ethisch beleggen ten koste gaat van het financieel rendement. Daarbij gaat het dan over het rendement voor de belegger zèlf. Dat de mensheid in haar geheel profijt heeft van ethisch hoogstaande ondernemingen wordt als een feit aangenomen. Het antwoord op deze vraag luidt op de lange duur waarschijnlijk: nee. Dat men bepaalde interessante winsten (bijvoorbeeld in de tabaksindustrie) links laat liggen, wil niet zeggen dat in andere sectoren, die gezondere producten leveren, geen winst te behalen zou zijn. Op de lange termijn is juist daar een meer constante groei te verwachten. 

Maar de voornaamste winst van een ESG-benadering bij investeringen is dat de mens opnieuw centraal wordt gesteld in het economische verhaal en dat monetaire zaken terug op de tweede plaats komen. Geld krijgt zo opnieuw een juistere rol, die van dienaar en niet van heerser.

Volg Ignis ook op Instagram