Rafaël is een indrukwekkende film die vele figuranten terugbracht naar de ‘film’ van hun eigen leven, dobberend op de Middellandse Zee, vluchtend voor oorlog. Hoofdpersoon Nazir ziet geen andere mogelijkheid dan illegaal de grens naar Europa over te steken. 

Na afloop van de presentatie van de film Rafaël kregen de twee hoofdrolspelers de vraag voorgelegd welke scènes uit de film hunzelf het meest waren bijgebleven. Wat hen het meest had getroffen, waren de vaak emotionele reacties van de vele figuranten die meespeelden in de scènes van de overtocht in rubberboten over de Middellandse Zee, in het opvangcentrum op Lampedusa, in een vluchtelingencentrum in Italië. De meesten van hen waren zelf als vluchteling naar Europa gekomen. Deze scènes riepen hun eigen herinneringen naar boven, hun eigen verlies en verdriet, hun eigen uitgebluste hoop. Vooral Nabil Mallat, die het Arabisch van hun verhalen verstond, was daar diep van onder de indruk.

Vluchtelingendrama als leidraad

Want dat wat vluchtelingen hebben te doorstaan aan uitpersing, ontbering, ongelukken op zee en keiharde behandeling van de autoriteiten bij aankomst in Europa, loopt als een leidraad door deze film.

Nazir wordt bij het vliegveld geweigerd: geen visum

Deze Nederlandse film vertelt het (waargebeurde) verhaal van Nazir (Nabil Mallat), een Tunesische jongeman, en zijn Nederlandse vrouw Kimmy (Melody Klaver). We krijgen een paar flitsen van een gelukkig leven in Tunesië te zien. Maar als de onlusten in Tunesië uitbreken, bij het begin van de Arabische lente, besluiten ze naar Nederland te vertrekken: Kimmy is in verwachting. Nazir wordt bij het vliegveld geweigerd: geen visum. Kimmy vertrekt, Nazir belooft haar snel te volgen.

Uit liefde illegaal de grens over

Dit is het begin van een barre en soms bijna ongelooflijke tocht door de bureaucratie van Nederland en van andere Europese landen. Het krijgen van een visum zou vele maanden gaan duren, krijgt Nazir te horen. Omdat Kimmy in verwachting is, steekt Nazir illegaal de Middellandse Zee over, samen met zijn goede vriend Rafael. Vanuit Lampedusa teruggebracht naar Tunesië, proberen ze het opnieuw. Ditmaal slaat hun overvolle rubberboot om voor de kust van Lampedusa: Nazir kan zwemmen, redt enkele medeopvarenden, anderen verdrinken, ook zijn dierbare vriend Rafaël.

Intussen probeert Kimmy alles in het werk te zetten om Nazir op te halen. Ze reist ervoor naar Italië maar staat er alleen voor, houdt vol probeert Nederlandse en Italiaanse ambtenaren te overtuigen. Ze wordt van het kastje naar de muur gestuurd, want “regels zijn regels, mevrouw”. En is de positie van Nazir een Nederlandse of een Italiaanse verantwoordelijkheid?

Lang staat ze er alleen voor, tot haar moeder haar scepsis overwint en met haar dochter op pad gaat, weer naar Italië, zoekend waar Nazir kan zijn.

De film Rafaël toont een meedogenloos bestaan

De film is een doorlopende perspectiefwisseling tussen het keiharde en meedogenloze leven van de bootvluchtelingen, hun behandeling in de kampen, hun onderlinge problemen en de uitzichtloosheid enerzijds en de tot wanhoop drijvende bureaucratische barrières anderzijds.

Maar, zoals Melody Klaver, die Kimmy vertolkt, zei: Het is wel een love story, hoor!”.

Rafaël is een aangrijpende film, die de kracht van de liefde toont

Uiteindelijk zijn het dan ook de wanhopige liefdeskreten van de hoogzwangere Kimmy die de poort van het bewaakte vluchtelingenkamp doen opengaan naar een nieuwe toekomst.

Rafaël is een aangrijpende film, die de kracht van de liefde toont, sterker dan alle regels en procedures die wij opwerpen, en die ons pijnlijk aan het denken zet over de manier waarop wij medemensen behandelen.