In ‘The Beijing Center’ richten de jezuïeten zich sinds de pandemie meer en meer op Chinese studenten. De Duitse jezuïet en Sinoloog Mortiz Kuhlman is betrokken bij het centrum en ziet verrassende uitdagingen op hun pad komen.

Het is een kille donderdagochtend in Beijing, een onverwachte koudegolf brengt sneeuwvlokken mee, terwijl we in de rij staan voor de wekelijkse PCR-test. Het semester is al weken geleden begonnen, maar de studenten zijn nog steeds niet teruggekeerd na hun Chinese Nieuwjaarsvakantie van twee maanden geleden. Een nieuwe covid-golf in delen van China heeft ertoe geleid dat veel universiteiten in Beijing zijn overgeschakeld op afstandsonderwijs in een poging om de hoofdstad te beschermen tegen een uitbraak van het virus, meegebracht door tienduizenden terugkerende studenten.

Ons doel is om bij te dragen aan een positieve relatie tussen China en het Westen

Er staat echter een pas gearriveerd groepje Spaanstaligen vlak voor ons in de rij. Zij komen uit Nicaragua en hebben net een quarantaine van zes weken achter de rug. China heeft sinds het begin van de pandemie geen nieuwe studentenvisa meer verstrekt, en dat deze Nicaraguaanse studenten erin geslaagd zijn het land binnen te komen houdt wellicht verband met het feit dat het land net de banden met Taiwan heeft verbroken.

Deze kleine impressie van een heel gewone donderdagochtend geeft iets weer van de karakteristieke omgeving waarin The Beijing Center (TBC) is ingebed: snel veranderend binnenlands beleid, de lokale effecten van de wereldpolitiek en de uitdagingen die dit alles meebrengt om toch in nauw contact te blijven met onze studenten.

Ons jezuïetencentrum

Terugdenkend aan de ervaringen van Matteo Ricci SJ (1552-1610) in China, voelen we ons in zijn voetspoor. Als jezuïetencentrum in China ervaren we gastvrijheid en samenwerking. Als centrum dat zich inzet voor culturele uitwisseling met hoger onderwijs en onderzoek in China, zijn wij weliswaar niet institutioneel verbonden aan, maar wel gevestigd binnen een Chinese universiteit in Beijing, de University of International Business and Economics (UIBE). 

Het waarborgen van onze institutionele continuïteit eist  een voortdurende aanpassing in een creatieve flexibiliteit

Het doel van ons centrum, dat ongeveer 25 jaar geleden is opgericht door Ron Anton SJ en zijn team, is om bij te dragen aan een positieve relatie tussen China en het Westen. Dat doen we door kennisbevordering over en weer en, wat nog belangrijker is, door persoonlijke ervaringen met de andere cultuur. Onze voornaamste activiteit gedurende al deze jaren was het begeleiden van studenten tijdens hun studie door het aanbieden van lessen, excursies, activiteiten in het studentenleven en karaktervorming.

Onze meest fundamentele missie

Hoewel de universiteit haar eigen studenten niet naar de campus liet terugkeren, gold dit niet voor onze ongeveer dertig studenten. Chinese studenten wonen op de campus en delen voor het grootste deel van hun studies slaapruimten met vier, vijf kamergenoten, zodat universiteiten tot de meest kwetsbare plaatsen behoren als het op de verspreiding van een virus aankomt. Daardoor voelt het alsof we vandaag niet kunnen weten of de universiteit morgen zal worden gesloten, of er op de campus college zal worden gegeven en hoeveel studenten er toegelaten worden. De flexibele reacties die snel veranderende preventiemaatregelen vergen, weerspiegelen een algemene tendens in China: lokaal beleid is zeer belangrijk en lijkt invloedrijker te zijn dan de wettelijke basis ervan. Het waarborgen van onze institutionele continuïteit eist van ons een voortdurende aanpassing in een creatieve flexibiliteit. Tenslotte is het verzekeren van een stabiele institutionele voet aan de grond voor de jezuïeten in China de meest fundamentele missie die ons centrum is toegewezen.

Ons centrum stelde oorspronkelijk studenten uit de VS in staat in China te studeren. Hieraan kwam abrupt een einde toen covid begon. Het is niet te voorspellen wanneer deze culturele uitwisseling weer kan worden hervat. 

Het pad van de vriendschap

Het Chinese karakter voor crisis bevat het teken voor risico, gecombineerd met dat voor kans. Er zijn twee grote kansen die de covidcrisis met zich meebracht: we hebben de richting van de uitwisseling omgekeerd en bereiden nu Chinese studenten voor om aan een Amerikaanse universiteit te studeren. In een sfeer van politieke spanningen tussen China en de VS vinden wij het zinvol om te werken aan een positieve relatie, gewoon door mensen uit beide culturen de kans te geven elkaar te leren kennen.

Een tweede grote kans: het bijdragen aan het academische en educatieve landschap in Beijing

Het feit dat nu al onze studenten uit China komen, deed ons beseffen dat de tweede grote kans van deze tijd ligt in een sterkere inbedding en een verschuiving van de focus naar het bijdragen aan het academische en educatieve landschap in Beijing. Het is onze wens om een onderzoeksplatform te creëren onder intellectuelen in Beijing die openstaan voor ontmoetingen met internationale collega’s, en zo verder te gaan op het pad dat Ricci ons ooit leerde te volgen: vriendschap.

Ignatiaanse spiritualiteit voor Chinese studenten

Omdat we andere studenten krijgen, Chinese in plaats van Amerikaanse, voelen we ook de noodzaak voor een nieuwe pedagogie. We experimenteren met het geven van ignatiaanse groepsretraites aan Chinese studenten, aangepast aan de context van het huidige China. De basisvraag is: hoe kan ignatiaanse spiritualiteit een bijdrage leveren in het huidige China met zijn niet-religieuze en socialistische mentaliteit? We experimenteren met het vertalen van de ignatiaanse spiritualiteit in termen die niet direct verwijzen naar het transcendente en die op onverwachte manieren vruchten kan afwerpen. Wellicht zijn deze experimenten ook elders relevant: hoe kan ignatiaanse spiritualiteit de geseculariseerde moderne samenleving dienen (niet: tegengaan)?

Uitnodiging tot samenwerking

Bij dit alles willen wij in samenwerking blijven met andere onderwijsinstellingen in het netwerk van de jezuïeten. Zodra de grenzen weer open gaan, zullen wij onze onderwijsactiviteiten hervatten die China toegankelijk maken voor vrienden van buiten. Een manier die zijn vruchten heeft afgeworpen is ons virtuele stageprogramma, waarbij we studenten van buiten China in contact brengen met bedrijven in China. Door online samen te werken kunnen internationale studenten zicht krijgen op de Chinese werkstijl en professionele cultuur, beginnen met het opbouwen van hun netwerk in China en profiteren van wat wij als ‘Beijing Centrum’ toevoegen aan de ervaring: contact met internationale collega’s en professionele en ignatiaanse begeleiding.

We kijken uit naar de toekomst, naar de risico’s en kansen die de komende “crises” ons zullen brengen. Tenslotte zal de afkorting “TBC” (The Beijing Center) hopelijk nog een andere betekenis blijken te hebben: To Be Continued.

Afbeelding: medewerkers van TBC bij de graftombe van Matteo Ricci in de Zhalan Cemetery in Beijing, de eerste katholieke tombe in China.