Kwetsbaar, diep en puur, zo las Mariëlle De jongen, de mol, de vos en het paard. Een kinderboek? “Voor mensen die door de stormen van het leven zijn gegaan.”

Het was verrassend dat zowel de Engelse boekhandelketen Waterstones als de Amerikaanse Barnes & Noble De jongen, de mol, de vos en het paard als boek van het jaar 2019 verkozen boven andere geprezen boeken zoals Atwood’s The Testaments. Op zijn minst is dat opmerkelijk te noemen. De jongen, de mol, de vos en het paard kan namelijk worden gedefinieerd als een geïllustreerd kinderboek.

Vanwege het pure karakter van het boek is dat dus hoopvol.

Als motivatie voor hun keuze, stelde Waterstones dat het boek een roep naar een vriendelijkere wereld in zich draagt. En gezien het onverwachte kerstsucces van het boek, is daar in deze onzekere tijden blijkbaar vraag naar. Ook in Nederland, waar het boek rond de corona-lockdown verscheen, staat het in de top 10 best verkochte boeken. Vanwege het pure karakter van het boek is dat dus hoopvol. 

Tekenen als vorm van rouw

Charlie Mackesy, de auteur van het boek, is illustrator en heeft als cartoonist gewerkt voor The Spectator en als boekillustrator voor Oxford University Press. Hij begon ooit met tekenen nadat zijn beste vriend was overleden, als weg om verder te kunnen. De jongen, de mol, de vos en het paard komt voort uit een zoektocht en een verlangen om de levenslessen die hijzelf heeft geleerd, door de vele gesprekken met mensen die hem hebben geholpen, op papier te zetten.

‘Ik ben zo klein’ zegt de mol als de jongen hem bij hun ontmoeting oppakt. De jongen antwoordt ‘ja, maar je maakt een groot verschil’. Zo begint het avontuur dat bestaat uit oprechte dialogen tussen vier personages: de eenzame jongen, de op taart verzotte mol, de zwijgzame door het leven getekende vos en het grote paard (dat kan vliegen maar daarmee is gestopt omdat andere paarden jaloers werden).

Klik hier om een indruk te krijgen van het boek.

Dieper wordende verbondenheid

De verhaallijn is simpel, de jongen ontmoet de mol, zij komen samen de vos tegen en als ze dan verder trekken, stuiten ze op het paard. Samen brengen ze tijd door en kijken naar de wildernis (volgens Charlie Mackesy lijkt wildernis een beetje op het leven – ‘eng soms, maar mooi’). De vier personages maken de wisselende weersomstandigheden van de lente mee; sneeuw, regen, zon, storm, terwijl de dialoog tussen hen gestaag doorgaat als een getuigenis van een steeds dieper wordende verbondenheid.

Soms is er een lege pagina, voor de lezer om even tot verstilling te komen.

De korte dialogen inspireren tot vertrouwen. Deze krijgen vaak onverwachte wendingen die recht ingaan tegen onze verwachtingen. ‘Om hulp vragen betekent niet dat je opgeeft,’ zei het paard. ‘Het betekent dat je weigert op te geven.’ De tekeningen geven aan deze gesprekken (met de hand geschreven) tederheid en bezieling. ‘Deze storm zal weer voorbijgaan,’ zegt het paard terwijl hij zijn grote kop tegen het voorhoofd van het jongetje legt. Soms zijn er pagina’s met alleen maar tekeningen, waar de woordenwisseling plaats maakt voor een simpel samenzijn. Soms is er een lege pagina, voor de lezer om even tot verstilling te komen.

Pak je potlood er maar bij

Het boek nodigt dan ook uit tot een vertraagd lezen, zo’n één of twee pagina’s om het dan even te laten bezinken. Zo kan een zinnetje als ‘stel je toch voor hoe wij zouden zijn als we minder bang waren’ al snel een paar uur stof tot nadenken geven. Charlie Mackesy stelt zelfs voor dat de lezers een potlood pakken en hun antwoord in het boek erbij schrijven. De dialogen in het boek reikt tot de lezers en nodigt uit om door te gaan met de mensen om hen heen.

Het loslaten van een vastomlijnd eindresultaat heeft een prachtig boek opgeleverd

Arthur Japin heeft het boek naar het Nederlands vertaald en hoewel vaak geslaagd heeft hij toch wel op een wezenlijk punt de plank misgeslagen. Mackesy’s woorden in de introductie ‘who on earth am I to be doing this?’ refereert naar zijn continue strijd om te vertrouwen dat uit de ‘puinhoop’ waartoe hij geneigd is iets waardevols kan groeien. Helaas komt dit minder uit de verf in de vertaalde woorden ‘voor wie ter wereld ben ik dit aan het doen?’ 

Meer dan een kinderboek

Het loslaten van een vastomlijnd eindresultaat heeft een prachtig boek opgeleverd; kwetsbaar, diep en puur. Hoewel het boek alle kenmerken heeft van een kinderboek, is het voor iedereen met levensvragen bedoeld. Woorden krijgen hun diepere betekenis voor mensen van alle leeftijden die door de stormen van het leven zijn gegaan. 

Charlie Mackesy. De jongen, de mol, de vos en het paard (vert. Arthur Japin). Kokboekencentrum, Utrecht, 2020. 128 blz. €20.

[Wil je verhalen als deze niet missen? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief]