Hoe om te gaan met de inbreng van (zeer) andersdenkenden? Na de Euroscepticus, de klimaatscepticus en de vaccinscepticus, maakt Jan Peters kennis met de synodescepticus.

De Euroscepticus kennen we al langer. Hij ziet in elke ontwikkeling de donkere kanten, de mogelijk negatieve gevolgen. Deze kunnen het zicht op de positieve aspecten verduisteren, waardoor de eindconclusie negatief wordt. Natuurlijk heeft verdere Europese integratie gevolgen voor de nationale autonomie en economische zelfstandigheid. Maar de scepticus komt vaak niet tot een evenwichtige beoordeling. Erger wordt het wanneer de negatieve aspecten niet als bijwerking maar als bewuste doelstelling worden gezien. Men ziet een manipulerende, geheimzinnige kracht, die uiteindelijk op absolute macht en zeggenschap uit is ten koste van alles wat ons nationaal bindt, ten koste van onze nationale en individuele vrijheid. 

Een kritische houding is terecht

Het afgelopen jaar heeft de vaccinscepticus en de klimaatscepticus zich hierbij gevoegd. Een kritische houding ten opzichte van alles wat ons als vanzelfsprekend wordt voorgeschoteld is terecht en kan tot een zuivere afweging leiden. Dat geldt voor de discussie over nut en bijwerkingen van het vaccin en die over oorzaken en remedies van klimaatproblemen. Terecht, zolang de scepticus niet overal manipulatie ziet en op zoek gaat naar geheime achterliggende bedoelingen en instrumenten. Wie zijn degenen die hier uiteindelijk baat bij hebben, is zijn vraag – met soms vreemde en spookachtige antwoorden. Het gaat hem niet meer om een afweging, maar om diepe achterdocht en zorg om de individuele vrijheid.

Kritische vragen die gesteld mogen worden, maar steeds om tot een goede afweging te komen.

Als nieuwste loot aan deze stam hebben we nu te maken met het fenomeen “synodescepticus”. Ook bij het plan van paus Franciscus voor zijn wereldwijde proces van synodaliteit mogen natuurlijk vraagtekens worden gezet: heeft de grote inzet van zoveel mensen wereldwijd wel een adequaat resultaat? Leidt het uiteindelijk niet tot een grote teleurstelling van mensen die zich hiervoor hebben ingezet? Is het niet een halfslachtige kopie van het democratische proces in de westerse samenlevingen? Kritische vragen die gesteld mogen worden, maar steeds om tot een goede afweging te komen.

Je komt veel tegen op het internet

Gevaarlijker wordt het als ook hier op achterliggende, geheime intenties wordt geduid. Wellicht is het niet vreemd dat we deze tendens vooral tegenkomen bij gelovigen die in de huidige structuur een machtspositie hebben en vrezen dat deze wordt aangetast. Onder hen degenen die elke keuze van deze paus zien als een ondermijning van de geloofsschat en de kerkelijke traditie. Anders is het met de uitspraak dat het de paus alleen maar om te doen is zijn tegenstanders monddood te maken of de positie van de jezuïetenorde te versterken. Je komt veel tegen op het internet.

Ze bestaan en ze roeren zich. De synodesceptici.

Ik hoorde ook de zorg dat we te maken zouden krijgen met een veelheid van elkaar bestrijdende visies, die allemaal een beroep doen op de inspiratie van de Heilige Geest: een totale versplintering met de Heilige Geest als wapen. Een warwinkel waaruit niemand wijs kan worden, zodat de grote leiders kunnen doen wat hun goeddunkt. En is dat ook niet hun eigenlijke intentie met dit hele proces? 

Ze bestaan en ze roeren zich. De synodesceptici.

Op weg naar een nieuwe toekomst

Inmiddels steken wij een kaars aan en bidden wij om zegen over dit proces, in de hoop dat de Geest ons zal leiden op weg naar een nieuwe toekomst, zoals dat in de loop van de geschiedenis vaker is gebeurd.

Het rood van de sociaal bewogen gelovige

En ja, er zullen veel verschillende gedachten en voorstellen ter tafel komen, waarvoor hier en daar ook religieuze argumenten in de strijd zullen worden geworpen.

Maar als we al die gedachten en voorstellen die ter tafel zullen komen in al hun verscheidenheid nu eens niet zien als conflicterend en elkaar bestrijdend, maar als steentjes in een grote mozaïekvloer, met het groen van de voorvechter voor het milieu, het rood van de sociaal bewogen gelovige, het geel en wit van de Rome-getrouwe door dik en dun, en natuurlijk het paars van de bisschop en het scharlaken van de kardinaal: het kan een prachtige mozaïekvloer vormen, zo aantrekkelijk dat de Heilige Geest er in vol vertrouwen op kan neerdalen om dit totale mozaïek te inspireren op weg naar toekomst.

Afbeelding: Catholic Church England and Wales, © Mazur/catholicnews.org.uk