De Ierse theoloog James Corkery beschrijft hoe Paus Benedictus denkt over Europa: als de rede zich losmaakt van het geloof graaft ze haar eigen graf.

Het combineren van geloof en rede is volgens Paus Benedictus XVI bij uitstek de kracht van Europa, en dat al eeuwenlang. Het samen optrekken van geloof en rede is gebaseerd op de vier erfstukken waarop de Europese cultuur gegroeid is: de erfenissen van respectievelijk de Grieken, het christelijke Oosten, het Latijnse Westen en de verworvenheden van de moderne tijd.

Het is uniek in de geschiedenis van de godsdiensten dat door een godsdienst, in dit geval het christendom, de rede wordt binnengehaald. Dat is wat er gebeurde toen door het christelijke Oosten de Griekse filosofie werd gecombineerd met de erfenis van Israël. Het is die Europese en christelijke traditie die de Verlichting mogelijk maakte.

Verlichting
De combinatie van geloof en rede door de eeuwen heen was de kracht van Europa; de verwerping van het geloof door de kinderen van de Verlichting snijdt hen af van de wortels die hen voeden. Volgens Benedictus heeft Europa zijn oriëntatie op de pool van het geloof verloren en richt het zich nu eenzijdig op de pool van de rede: de rede is zonder richting of kompas geraakt. Door het geloof uit te sluiten van het publieke domein lijkt men open te staan voor vele culturen en tolerant te zijn. Wat er echter gebeurt is dat zonder waarheid of goedheid als gids, de rede wordt losgemaakt van alle waarden. De Paus pleit voor een vruchtbaar dualisme van staat en kerk waarin christelijke en menselijke waarden tezamen een pluralistische democratie ondersteunen.

James Corkery SJ, een Ierse jezuïet, doceert systematische theologie in Milltown, Dublin. De aanleiding voor het artikel was het referendum in Ierland van 2009 over de nieuwe grondwet voor Europa. Lees het hele artikel (in het Engels) van de Ierse jezuïet James Corkery op Thinking Faith: http://www.thinkingfaith.org/articles/20090924_1.htm

Vertaling & samenvatting: Jan Stuyt SJ