Veranderen kerkelijke vieringen ons? Verandert de Bijbel ons? Verandert het voorbeeld van Jezus ons? Ben Frie ziet het niet gebeuren.

Predikanten koesteren graag de illusie dat kerkgangers alles ontvangen wat zij uitzenden, dat de woorden die zij spreken allemaal gehoord zijn en de lezingen die voorgedragen zijn tijdens de diensten helemaal in het geheugen blijven zitten. Goed, wie iets Bijbelvaster is dan anderen zal waarschijnlijk meer horen dan wie de tale Kanaäns minder machtig is – toch vrees ik dat het resultaat bij nader onderzoek nogal zou kunnen tegenvallen.

Heerlijke reli-gevoelens

Weinigen kunnen na afloop va een kerkdienst herhalen wat er gezegd was en vallen gemakkelijk in gemeenplaatsen als ze iets moeten weergeven van hetgeen uitgesproken werd. De kerkdienst wordt vooral beleefd als een bad, liefst warm, een vertrouwde gang van zaken die past bij het religieuze gevoel. Er is een sfeer van gebed, er klinkt vertrouwde taal, de manier van doen ondersteunt en bevestigt. Ik mag bij God zijn, Hij is bij me. Hij leeft mee.

Jezus die mensen de waarheid zegt

Eigenlijk verandert er dus niets. De dominee heeft mooi gesproken, de pastor was goed op dreef; de gelovigen kunnen hun weg vervolgen. Een echte confrontatie is uitgebleven. Er is mooi gezongen en reli-gevoelens zijn bevestigd. En dan te bedenken dat er vaak gesproken wordt over Jezus die ontroerd is, geraakt of uitgesproken woedend. Jezus die mensen de waarheid zegt, die beschuldigt van schijnheiligheid of oppervlakkigheid. Jezus die erin slaagt tot op heden luisteraars van hun stuk te brengen, tot inkeer of tot afkeer.

De confrontatie aangaan?

‘Hij ging midden tussen hen door en vertrok’ – het is een zinsnede uit het verhaal van de afwijzing van Jezus in zijn eigen geboortedorp. Dat gebeurt dus niet meer in onze kerken. Gevestigde godsdienst sust in slaap. We leven mee, bidden voor wie we moeten bidden, met mooie woorden of slordige, breedsprakig of kortaf, stijlvol in passende gewaden, maar zelden gaan mensen de straat op om te praktiseren wat er aan de orde was. De confrontatie aangaan? 

Wat verandert er nou?

Echt iets veranderen vanuit je geloofsbeleving is en blijft moeilijk. Er zijn wel voorbeelden van grote getuigen die zich publiekelijk uitspraken vanuit een doorleefd geloof, die er bekendheid mee verwierven en als inspirerend worden gezien, voor politici of leidinggevenden. Maar mijn punt is: wat verandert er nou?

Zou het helpen?

We hebben tegenwoordig een paus die iets laat zien van wat godsdienst kan veranderen, meer dan alleen mentaliteit. Hij geeft handelingsmodellen, zelfs voor het zelfstandig beoordelen van situaties die verandering behoeven. Hij daagt uit om niet suffig te zijn of alleen af te wachten. Doe iets, is het motto. Zou het helpen als we dat in onze kerken meer zeggen: ‘Doe iets’. En zou het dan wel gehoord worden? En zou er dan iets gedaan worden? Met alle respect voor mensen die inderdaad veel doen.