webmagazine van de jezuïeten over geloof, spiritualiteit en samenleving
webmagazine van de jezuïeten over geloof, spiritualiteit en samenleving
De verwachtingen rond de gezinssynode waren misschien té hooggespannen. Maar wie er sterker uit is gekomen, is paus Franciscus.
Vanaf het allereerste begin van zijn pontificaat heeft paus Franciscus duidelijk gemaakt dat hij een echt collegiaal bestuur wil in de Kerk, lokaal maar ook wereldwijd. En dat tracht hij ook waar te maken. Bij de aankondiging van de buitengewone synode over het gezin heeft hij een vragenlijst gestuurd naar alle bisschoppenconferenties, een vragenlijst die publiek was. Iedereen zou kunnen meedenken en meezoeken.
Met de synode bracht de paus een geestelijk onderscheidingsproces op gang
Daarna heeft hij het onderwerp van de synode besproken in het consistorie van kardinalen – met de door velen niet zo gesmaakte inleiding van kardinaal Kasper. Vanaf het begin was duidelijk dat die buitengewone synode geen eindpunt zou zijn, maar een soort voorbereiding van de gewone synode van oktober 2015.
Paus Franciscus is jezuïet. Wat hij met de synode op gang heeft gebracht is een proces van wat de jezuïeten ‘onderscheiding der geesten’ noemen. Belangrijk in zo’n proces is het luisteren naar de realiteit: wat leeft er in de Kerk? Paus Franciscus had heel duidelijk gemaakt dat het een open synode moest worden waar ieder vrij zijn mening kon uiten. En dat is het ook geweest. Het was de eerste synode sinds het Tweede Vaticaans Concilie waar er zo’n openheid was, een openheid waarvan de paus de garant was.
Na het luisteren naar de realiteit is er een volgende stap: luisteren naar de innerlijke bewegingen die men ervaren heeft bij het luisteren. Dit is een stap die moeilijker ligt dan de eerste stap. Dat is ook gebleken op de synode. In zijn slottoespraak maakt de paus daar een duidelijk allusie op.
Wat de inhoud van de debatten betreft waren de verwachtingen wereldwijd hooggespannen. Te hoog waarschijnlijk. Wie een beetje op de hoogte is van wat er leeft in de Kerk wereldwijd weet dat de vragen van veel Westerse gelovigen niet die zijn van veel Afrikaanse gelovigen.
Franciscus heeft duidelijk laten horen dat híj de paus is en niemand anders
Slechts één voorbeeld: wat het gezinsleven moeilijk maakt voor Afrikaanse christenen zijn niet op de eerste plaats vragen rond voorbehoedsmiddelen of homoseksualiteit of sacramenten voor hertrouwde echtparen, maar wel de polygamie en de magie. Bovendien mag er ook aan worden herinnerd dat de meerderheid van de bisschoppen en kardinalen aanwezig op de synode benoemd zijn door paus Johannes Paulus II en dat zijn gewoonlijk niet de meest progressieven…
Wie versterkt uit de synode is gekomen, is paus Franciscus. Hij heeft geluisterd – op de twee niveaus hierboven beschreven. Hij is niet tussengekomen, precies om de vrijheid en de openheid van de bisschoppen te vrijwaren. De opvattingen van de paus zijn voldoende bekend. Er is nu nog een jaar waarin verschillende vragen rond het gezin verder kunnen worden verdiept en verduidelijkt.
Maar op het einde van zijn slottoespraak laat paus Franciscus duidelijk horen dat híj de paus is en niemand anders. En zich baserend op het kerkelijk recht heeft hij goed laten verstaan dat hij na de volgende gewone synode beslissingen zal nemen en dat hij dat recht heeft. Sterke taal. En iedereen heeft het gehoord én begrepen. Een onderscheidingsproces eindigt met een beslissing.
