Mensen die scheiden en hertrouwen worden in de katholieke Kerk dubbel gestraft, constateert Paul Begheyn SJ. Strookt de houding van het kerkelijk gezag wel met de evangelische barmhartigheid?

Enkele maanden geleden kreeg ik het verzoek om van iemand het tweede huwelijk kerkelijk in te zegenen. Het was niet voor het eerst dat mij een dergelijke vraag bereikte. Volgens het kerkelijk recht van de katholieke Kerk is dat niet mogelijk, tenzij aangetoond kan worden dat het eerste huwelijk ongeldig was en van nul en gener waarde – een nogal krasse bewering. Dat moet dan gebeuren in een langdurig en vaak pijnlijk proces voor een kerkelijke rechtbank, die niet per se een gunstige uitkomst kan garanderen.

Jezus verkiest barmhartigheid altijd boven de wet

Niemand die een huwelijk aangaat is blij dat het ooit op de klippen zal lopen. Maar vaak concluderen man en vrouw, soms na jaren samenleven, dat de liefde en de relatie reddeloos verloren gegaan zijn. Dit is des te pijnlijker wanneer er kinderen uit dit huwelijk zijn geboren. Pijnlijk is ook dat gescheiden mensen officieel geen communie mogen ontvangen. Je zou kunnen zeggen, dat ze aldus dubbel gestraft worden door het kerkelijk gezag.

Wettische benadering

Begin oktober schreef Basil Loftus, gespecialiseerd in kerkelijk recht, over dit thema een grondig en gedetailleerd artikel in het Engelse weekblad The Tablet. Hij houdt een pleidooi voor een verandering in de wettische benadering van de Kerk, en stelt pastorale zorg boven alles. Wie enigszins thuis is in het evangelie, zal ontdekt hebben dat Jezus barmhartigheid altijd verkiest boven de wet.

Een dergelijke houding is vreemd aan de overgecentraliseerde westerse Kerk

Iets dergelijks wordt ook duidelijk in de aanpak van de Oosters-orthodoxe kerken, waar hertrouwde gelovigen de sacramenten mogen ontvangen. Het gaat volgens Loftus om ‘goed spiritueel huishouden’, waarbij de bisschop zich met de gelovigen wendt tot de icoon van de verrezen Christus, en min of meer zegt: “Kijk, wij kunnen dit niet oplossen, dus het ligt nu in uw handen, U zoekt het maar uit.” Een dergelijke houding is vreemd aan de overgecentraliseerde westerse Kerk, die de integriteit en autonomie van de bisschoppen als geestelijke leiders niet accepteert. In het westen wendt een bisschop met een probleem zich tot Rome, in het oosten tot de verrezen Heer.

Bevestiging

Wat betekent dit alles? Een volwassen gelovige zal zijn of haar eigen verantwoordelijkheid nemen en zich niet laten beklemmen door welke vorm van kerkelijk recht ook. Hij of zij zal vragen om een zegenende bevestiging van een relatie. Want als huizen, honden, auto’s en oceaanstomers gezegend kunnen worden, waarom dan niet twee mensen?