Guido Dierickx sj zou graag de herbouwde Notre Dame in Parijs gaan bezoeken. Hij smaakte een voorproefje door de documentaire over de restauratie te bekijken. De eigenlijke bezienswaardigheid is niet zozeer de kathedraal zelf maar de nauwgezette volgehouden heropbouw ervan. 

Aan die geweldige onderneming hebben duizenden mensen meegewerkt. Om daarvan een indruk te krijgen moet een buitenstaander zich behelpen met documentaires van cineasten die de werkzaamheden gedurende vier jaren gevolgd hebben. Kennelijk beseften die dat er daar iets historisch aan het gebeuren was. Eén van die documentaires heb ik gezien. Adembenemend was die, je wordt gelukkig van ernaar te kijken. 

Te bewonderen is, om te beginnen, de inzet en de vaardigheden van vakmensen zoals schilders, steenkappers, orgelbouwers, houtbewerkers. Niet te geloven hoeveel vakmanschap nodig is geweest om die kathedraal weer op te bouwen. Hetzelfde vakmanschap als dat van de bouwers van de kathedraal in de 12de en 13de eeuw, want de heropbouw heeft precies dezelfde werkwijze gevolgd als toen. Het is een wonder dat die deskundigheid, dat technische vernuft, niet verloren is gegaan in de loop van de eeuwen en dat men daarop ook nu nog een beroep heeft kunnen doen. Daarbij dringt zich een bedenking op. Als de vaklieden van de verre middeleeuwen daartoe in staat waren, dan was hun tijd lang niet zo duister als weleens wordt beweerd. Het volstaat de constructie van het woud van houten balken te bezoeken dat het loden dak van de kathedraal schraagt. Al dat houtwerk past zo nauwgezet in elkaar. Jammer dat het voorrecht om dit te bezoeken voor weinigen is weggelegd. Die moeten het stellen met de beelden van een documentaire. Maar dat volstaat om te zien hoe een forse eik wordt getransformeerd tot een nauwkeurig afgemeten balk. Met als werktuig geen hedendaagse mechanische werktuigen maar niet meer dan een houthakkersbijl.

Adembenemend is eveneens dat al die vakmensen zo rimpelloos hebben samengewerkt. Vakmanschap is één zaak, samenwerking en coördinatie tussen die vele vakmensen is een andere. Moeilijk was het de beroemde torenspits van Viollet-le-Duc opnieuw boven op het dak te plaatsen. Daarvoor was meer nodig dan vakmanschap, daarvoor was een collectief enthousiasme nodig en een nauwgezette coördinatie. Aan zoiets te mogen samenwerken, is het hoogtepunt van de loopbaan van een vakman, zelfs van een mensenleven. 

Jammer genoeg heeft één van de alom geprezen leiders van het project, de generaal op rust Jean-Louis Georgelin, de opening van de gerestaureerde Notre-Dame in december van vorig jaar niet meer kunnen meemaken. Hij is op 75-jarige leeftijd omgekomen tijdens een eenzame, hoge bergwandeling op 18 augustus 2023. Hij verdient een gedenksteen in de kathedraal.

Natuurlijk gaan in de marge van dit gebeuren chagrijnige stemmen op. Voor deze onderneming werd 900 miljoen euro opgehaald dankzij honderdduizenden grote en kleine giften. Ware het niet beter geweest dat vele geld te schenken aan de armen? Die klacht lijkt op het eerste gezicht ingegeven door edelmoedigheid maar bij nader inzien eerder door kortzichtigheid. In Parijs werd niet enkel een meesterwerk gered door de inzet van duizenden enthousiaste medewerkers. Hier werd ook een uitdrukking gegeven aan de gemeenschapszin van miljoenen mensen in een wereld die hieraan een grote behoefte heeft. Hier werd een monument heropgebouwd dat een collectief bezit is en blijft van alle bezoekers, rijken en armen. En dat tevens, vergeten we het niet, een heiligdom is van het katholieke gemeenschapsleven in Frankrijk. Hebben wij hier te lande ook zoiets? 

Voor onze Belgische lezers is de documentaire hier te zien.