Na het begraven van bisschop Smeets, begint het zoeken naar een opvolger in bisdom Roermond. Jos Moons SJ vraagt zich af of de gelovigen daar niet meer bij betrokken zouden moeten worden.

Het proces van wikken en wegen wie het zou moeten worden, onttrekt zich aan het blikveld van de meeste gelovigen, mijzelf incluis. Vijf groepen spelen een rol. De bisschoppenconferentie, de nuntius (de Roomse versie van ambassadeurs), het adviescollege van de bisschop (het kapittel), het dicasterie voor bisschopsbenoemingen in Rome, en de paus. Het kerkelijk recht noemt daarbij de mogelijkheid om ook anderen te consulteren. De verhoudingen tussen de betrokkenen zijn niet zo duidelijk, behalve dat de bisschoppenconferentie een lijst met kandidaten aanlevert, dat de nuntius de verdere consultatie verzorgt, en dat de paus de knoop doorhakt (voor wie het precies wil weten: zie het Kerkelijk wetboek, nr. 377).

Moeten gelovigen geraadpleegd worden?

In een synodale kerk is de vraag of dat de beste manier van doen is. Zouden ook gelovigen geraadpleegd moeten worden, en andere priesters dan die van het kapittel? Meerdere theologen pleiten daarvoor. Gelukkig zijn er oude citaten om dit nieuwe idee te ondersteunen. Zo zei paus Leo de Grote (±450): “Wie de leiding heeft over allen, moet door allen gekozen worden.” Maar dat was meer dan duizend jaar geleden, en toen functioneerde de kerk ook heel anders. Zinvoller vind ik daarom hedendaagse voorbeelden. Zoals dat van Benedictijnse monniken of monialen, die zelf hun abt of abdis kiezen. Om historische redenen is er ook in Zwitserland een grotere lokale betrokkenheid, met meer overleg tussen het Vaticaan en het lokale kapittel.

Dan nog blijft dat een mens van vlees en bloed

Natuurlijk zal het altijd behelpen blijven. Het huidige systeem garandeert geen succes. We weten uit eigen ervaring dat sommige bisschopsbenoemingen in Nederland niet goed uitpakten. Maar ook met een bredere consultatie zal dat zo blijven. Wij mensen zijn allemaal beperkt in onze blik en in onze wijsheid. In de Regel van Benedictus is niet voor niets een procedure voorzien voor het geval er bij nader inzien geen goede keuze gemaakt is. En zelfs als we de beste kandidaat zouden kiezen of krijgen, dan nog blijft dat een mens van vlees en bloed, geen supermens.

Mijn wensenlijstje

Voorlopig is de procedure nog beperkt tot kapittel, bisschoppen, nuntius, en Rome. Maar niets belet u en mij om op eigen initiatief bij te dragen aan de gedachtenvorming.

Wat mij betreft, dus, denk ik aan een bisschop met ruime pastorale ervaring en een warm hart voor mensen. Dat sluit aan bij het programma van pastorale nabijheid (of cercanía) van paus Franciscus. Ten tweede, een bisschop die graag samen optrekt, de dialoog aangaat, en advies vraagt; niet iemand die alles zelf wel weet. Dat sluit aan bij de synodale trend van het moment. Ten derde, een bisschop die keuzes durf te maken. Er zullen veel kerken dicht moeten, ook in het bisdom Roermond. Dat is een pijnlijk proces dat daadkracht vraagt. De combinatie van én nabij én dialogerend én daadkrachtig vraagt ook om een wijs mens. Ten slotte zou ik de bisschop aanbevelen Italiaans te leren. Dan kan hij zich in Rome verstaanbaar maken. Dat is nog altijd belangrijk.

Wat zou u belangrijk vinden in de nieuwe bisschop?

Foto: Bisdom Roermond/John Peters