Ignatius van Loyola werd meer dan 500 jaar geleden geboren. Waarom fascineert en inspireert Ignatius mensen tot op de dag van vandaag?

Ignatius van Loyola is gestorven op 31 juli 1556. Hij was de stichter van de jezuïeten. Ik ben op dit moment de provinciale overste van de jezuïeten in Nederland. Wat betekent Ignatius voor mij?

Kompas

Ignatius fascineert mij op meerdere wijzen. Op de eerste plaats lijkt hij me een man, die zich zonder veel problemen zou aanpassen aan de huidige tijd, ook al is hij meer dan 500 jaar geleden geboren. Hij leefde zelf in een tijd waarin veel in beweging was. Het vanzelfsprekende kader van de katholieke kerk dat de Europese samenleving structuur had gegeven was begonnen te wankelen. De wereld bleek groter te zijn dan Europa en tegelijkertijd moest men eraan wennen dat de aarde niet het middelpunt van het heelal was. Dat waren schokkende inzichten, waarbij vergeleken de ontwikkelingen in onze tijd kinderspel zijn.

Hij begon het verschil te ontdekken tussen zijn authentieke verlangens en zijn oppervlakkige verlangens.

Waar vindt een mens het kompas dat zijn leven richting geeft in een maatschappij, waarin normen en waarden niet meer door iedereen gedragen worden? Ignatius ontwikkelde een methode daartoe. Of liever gezegd: hij ontdekte in zichzelf dat kompas waar hij pas aandacht aan begon te besteden toen hij gewond te bed lag en geen vluchtwegen meer vond in vechten en feesten. Hij begon het verschil te ontdekken tussen zijn authentieke verlangens en zijn oppervlakkige verlangens en heilloze dagdromen. Hij ontdekte ook het verschil tussen echt persoonlijk geloof en het zich gedachteloos laten meevoeren met de ideologie van de massa en de waan van de dag.

Keerpunt in het leven van Ignatius

Op de tweede plaats fascineert me Ignatius omdat hij inzag dat de methode die hemzelf inzicht in zijn leven gegeven had ook voor anderen belangrijk kon zijn. Als een wat oudere student had hij grote invloed op zijn medestudenten aan de Universiteit van Parijs. Ook zij waren in die veranderende maatschappij op zoek naar houvast. Ignatius wist hun de weg te wijzen naar het diepste punt in hun hart, waar God zelf spreekt tot de mens. Hij wist hen enthousiast te maken voor een leven, dat overeenkwam met hun diepste verlangens. Het waren overigens niet alleen studenten die bij hem aanklopten om hun leven richting en zin te geven. Voor vele anderen betekenden zijn Geestelijke Oefeningen een keerpunt in hun leven.

Ignatius wist hun de weg te wijzen naar het diepste punt in hun hart, waar God zelf spreekt tot de mens

Tenslotte fascineert me Ignatius omdat hij de orde van de jezuïeten heeft opgericht. De groep Parijse studenten die zich rond Ignatius had verzameld was bij Ignatius’ dood al uitgegroeid tot duizend leden. Hij wist hun niet alleen een houvast te geven in hun persoonlijk leven, maar ook als groep in te zetten voor de vernieuwing van de Kerk. Hij stelde hoge eisen aan de academische vorming en aan de discipline van de leden. Hij was zich bewust van de potentiële slagkracht van een groep goed opgeleide mannen die gezamenlijk voor een ideaal stonden. Dat ideaal was de Kerk te revitaliseren in een tijd waarin zij intellectueel en moreel op een dieptepunt was gekomen.

Vanuit zijn kamer in Rome coördineerde hij het werk van de jezuïeten en stuurde hij hen naar strategische plaatsen in en buiten Europa. Flexibiliteit en mobiliteit stonden bij hem hoog in het vaandel. Door een uitgebreide correspondentie hield hij het contact, ook met de leden onderling, in stand. In feite richtte hij een uitgebreid mondiaal netwerk op avant la lettre.

Het klinkt me, na 500 jaar, nog steeds modern in de oren. Hij fascineert me nog steeds.