webmagazine van de jezuïeten over geloof, spiritualiteit en samenleving
webmagazine van de jezuïeten over geloof, spiritualiteit en samenleving
Het christendom heeft een bijzondere band met het joodse geloof, “onze oudere broeders en zusters”. Om die relatie te verstevigen en verdiepen, vindt jaarlijks een ‘Dag van het jodendom’ plaats.
Als één van de resultaten van de Tweede Europese Oecumenische Assemblée in Graz, Oostenrijk in 1997, is door de rooms-katholieke delegatie besloten om ieder jaar in diverse landen van Europa op 17 januari speciaal aandacht te geven aan de verbondenheid van ons katholieken met het jodendom. Het doel van deze ‘Dag van het jodendom’ is een brede bezinning op de joodse wortels van het christelijk geloof en op de betekenis voor christenen van de dialoog met het levende jodendom. Voor 17 januari is gekozen omdat deze datum direct voorafgaat aan de Internationale Gebedsweek voor de eenheid van de christenen, en het christendom nu eenmaal een bijzondere relatie heeft met het jodendom; een relatie die van geheel andere aard is dan die met de andere godsdiensten.
De Dag van het jodendom biedt christenen en joden gelegenheid om elkaar te ontmoeten
Ook de Nederlandse bisschoppen hebben als datum 17 januari vastgesteld voor deze Dag van het jodendom. In 2008 vond de dag voor de eerste maal plaats met een bijzondere en historische ontmoeting van de voltallige bisschoppenconferentie met orthodoxe en liberale rabbijnen in het Joods Historisch Museum en de Portugese Synagoge in Amsterdam. Sindsdien vinden elk jaar rond deze datum in de diverse Nederlandse bisdommen, verschillende en zeer uiteenlopende initiatieven en activiteiten plaats, speciaal gericht op de joods-christelijke relatie.
Een aantal Europese landen is Nederland voorgegaan bij het vormgeven van zo’n speciale dag, die een uitstekende gelegenheid blijkt te zijn voor studie, bezinning en ontmoeting. Daarbij gaat het niet om een politieke discussie over de positie van de Palestijnen of het Israëlisch-Palestijns conflict. Het gaat in feite wél over een bezinning op ons eigen geloof. Het jodendom heeft een speciale betekenis voor het christendom, omdat het christendom is voortgekomen uit het jodendom. Jezus, Maria, de apostelen waren allemaal joden. Afzonderlijke pausen hebben recentelijk over de joden gesproken als “onze oudere broers en zusters”.
Kardinaal Eijk en andere gedelegeerden van de Nederlandse Bisschoppenconferentie bezoeken het Joods Historisch Museum, 5 januari 2017. Foto: Dagvanhetjodendom.nl
Binnen de rooms-katholieke kerk is dat in de achter ons liggende eeuwen té lang vergeten. Pas tijdens Vaticanum II is deze kentering qua bewustwording ingezet. De verklaring Nostra Aetate (1965) moet in dat verband als markant document vermeld worden. De Dag van het jodendom biedt een gelegenheid voor christenen en joden om op dergelijke ontwikkelingen in te gaan, maar bovendien om elkaar te ontmoeten. Onbekend maakt onbemind, maar misschien geldt ook: bekend maakt bemind?
Ieder jaar wordt deze Dag van het jodendom toegespitst op een specifiek thema. Als thema voor 2017 is gekozen: ‘Vreemdeling en Gastvrijheid’. Joden en katholieken proberen – waar mogelijk samen – na te denken over dit thema dat niet alleen betrekking kan hebben op de opvang van allochtone vluchtelingen, maar ook op ieder van ons.
De belangstelling voor het jodendom groeit geleidelijk binnen de katholieke kerk in Nederland
Ook wij zullen ons van tijd tot tijd in onze eigen samenleving vreemdeling kunnen voelen. Ook wij zullen in dergelijke situaties blij en dankbaar zijn met uitingen naar ons toe van gastvrijheid. Wat is hierover te zeggen vanuit joodse en vanuit christelijke traditie? En hoe kan dat – weer zo mogelijk in dialoog – vertaald worden in praktische daden?
Als handreiking voor de geloofsgemeenschappen en anderen die aandacht willen geven aan deze Dag van het jodendom en het betreffende thema, wordt op de website www.dagvanhetjodendom.nl materiaal aangeboden over het thema en daarmee samenhangende ‘best practices’. Momenteel staan twee inhoudelijke lesbrieven over vreemdelingen en over gastvrijheid op de website, aangevuld met divers materiaal en suggesties.
Op deze site worden tevens suggesties voor preekschema’s en voorbeden tijdens liturgische vieringen aangeboden. Bovendien worden diverse soorten activiteiten vermeld in het kader van de Dag van het jodendom 2017, voor zover aan de redactie van de website bekend. Zo vinden er informatieve bijeenkomsten plaats, al dan niet verbonden met een bezoek aan een synagoge. Ook vinden er diverse studiebijeenkomsten, lezingen, wandelingen en voordrachten plaats.
In de ongeveer tien jaar waarin deze Dag van het jodendom in Nederland bestaat, hebben we een geleidelijke groei kunnen zien qua belangstelling voor het jodendom binnen de katholieke kerk in Nederland. Nu is het van belang na te denken hoe we op deze weg verder kunnen en moeten gaan in een tijd met een vergrijzende populatie van gelovigen en een veranderende rol en positie van de kerk in de huidige samenleving. Maar voorlopig zal de jaarlijkse Dag van het jodendom in welke vorm dan ook, nodig zijn.
