Foto: Susanna Celso/Flickr

Sinterklaas en het kerstfeest raken steeds verder vervreemd van hun religieuze wortels. Maar is er echt reden voor pessimisme? Pater Frans Kurris SJ ontwaart nieuwe scheuten aan een amechtige oude boom.

De komende weken gaat het opnieuw los: Händels Messiah zal weer volop klinken in onze geseculariseerde wereld en het gemor over de kunstsubsidies maakt even plaats voor sacraal genot en dankbaar applaus. Is het laatste Halleluiah het slotakkoord van een religieuze traditie? Louis Dupré schreef er indertijd boeiende boeken over. Die klonken pessimistisch: het was uit met de religie, we waren getuigen van laatste stuiptrekkingen, God en de zijnen waren zich aan het terugtrekken op het vlot van de heilige Rest. Daar, ver van de foute wereld, zouden de laatsten der christelijke Mohikanen zich verschansen in gebed en heilige handelingen. En de kerk zou haar zwaartepunt verleggen achter de westerse horizon. Onze huidige religieuze feesten, muziek en gebouwen zouden niet meer dan resten zijn van een snel afbrokkelend verleden.

Net zoals de heilige Nicolaas van Myra dankzij een heterogeen kooksel van legenden – we tellen er minstens acht – tot Sinterklaas en dan via Santa Claus tot Kerstman verwerd. Sint Nicolaas werd de sinterklaas van de middenstand, de christelijke heiligenverering werd folklore, de band tussen heden en verleden is verbroken. Secularisatie, kater van een zwaar verlies.

Maar áls die Messiah in de concertzaal en dat kerstfeest met zijn nachtmis vol (bijna) onkerkelijken en al die lege kerken nu eens geen restanten zouden zijn, maar de nieuwe scheuten aan een amechtige oude boom? Als de kerk nu eens geen antiekzaak was maar een creatief architectuurbedrijfje waar nieuwe creaties worden ontworpen? Spreekt de bijbel niet af en toe van een tak die uit een stronk groeit, of van een omgevallen boom die toch weer uitloopt, of van een stekje? Vooral de profeet Jesaja schreef telkens daarover, op de vooravond van zijn ballingschap; heet hij daarom niet “minder profeet dan brenger van een blijde boodschap” (Hieronymus)?

En zo worden veel uitingen van secularisatie misschien wel tekens van de Man uit Nazareth, “de stad van jonge twijgen” (Mat. 2,23). De Messiah is nog lang niet dood.