Hij werd gekidnapt en vermoedelijk vermoord door IS: de Italiaanse jezuïet Paolo Dall’Oglio. Wat dreef hem? In een recent verschenen boek spreekt hij over zijn bezieling en idealen.

Drie jaar geleden, midden in de Syrische burgeroorlog, verdween Paolo Dall’Oglio in Raqqa, de hoofdstad van de ‘Islamitische Staat’. Hij was daarheen gegaan om de contacten te bevorderen tussen de verschillende oppositiegroepen in het land. Hij werd er gekidnapt en volgens sommige (onbevestigde) bronnen kort daarna gedood.

Opstand

Paolo Dall’Oglio – zoals zijn naam zegt, van Italiaanse afkomst – is een jezuïet die zich met hart en ziel verbonden heeft met de cultuur en de bevolking van Syrië. Wanneer in 2011 de – aanvankelijk geweldloze – opstand tegen het regime van president Bachar al-Assad uitbreekt, verklaart hij zich direct solidair met deze beweging, in tegenstelling tot veel medebroeders en de meeste kerkelijke leiders. Zij zien het regime, hoe onderdrukkend ook, toch vooral als de beschermer van de minderheden in het land, waaronder de christenen.

In een klooster op een steile rotsheuvel ontving hij veel gasten en pelgrims, christenen en moslims

Ook als de opstand gewelddadiger wordt en groeperingen die de jihad (heilige oorlog) uitroepen en strijden in naam van de soennitische islam steeds dominanter worden, blijft Dall’Oglio de opstandelingen steunen. Alles is voor hem beter dan het gewelddadige bewind van president al-Assad. In 2012 wordt hij vanwege zijn politieke stellingname verbannen uit Syrië.

‘De vriend’

Het recent in het Nederlands verschenen boek Uit liefde voor de islam dateert van vóór deze periode. De Franse tekst verscheen in 2009. Vanuit zijn persoonlijke betrokkenheid op de islam en zijn inzet voor de dialoog tussen christenen en moslims heeft Dall’Oglio in de ruïnes van een oud klooster in de Syrische woestijn een nieuwe kloostergemeenschap gesticht. Hij noemt deze ‘al-Khalil’, ‘de Vriend’, daarmee verwijzend naar oude benamingen voor Abraham. Hij vindt voor de gemeenschap een plaats binnen de Syrisch-Katholieke Kerk, waar hij de oorspronkelijke oosterse christelijke spiritualiteit terugvindt en ook de nabijheid tot de islam en moslims. In dit klooster op een steile, moeilijk bereikbare rotsheuvel ontvangt hij met de leden van de gemeenschap veel gasten en pelgrims, christenen en moslims, uit oost en west.

Hij is christen en jezuïet vanuit zijn diepste geloofsovertuiging. Maar vanuit diezelfde geloofshouding noemt hij zich ook moslim: “moslim door de genade van en de gehoorzaamheid aan het evangelie, omdat de liefde van Christus mij wortel heeft doen schieten in de culturele en de religieuze wereld van de islam”.

Intrigerend

Het boek bevat vooral de neerslag van gesprekken die een Franse journaliste met hem heeft gevoerd. Door de tekst heen ervaar je een gedreven man, begeesterd, met uitgesproken, voor sommige lezers zeker te ver gaande uitspraken over de relatie tussen christendom en islam. Boeiend en intrigerend om hem als het ware te horen spreken over zijn ideaal en over de context van zijn klooster.

“De jihadisten hebben zich niet vergist: als ze de beste christen wilden vermoorden, was pater Paolo het ideale slachtoffer”

Van Paolo Dall’Oglio zelf is al drie jaar niets meer vernomen, zijn klooster is slachtoffer geworden van de Syrische burgeroorlog, de leden van de gemeenschap vertrokken naar het Noorden van Irak. Maar in dit boek komt de periode van bloei en inspiratie van deze gemeenschap voor de lezer opnieuw tot leven. Het is met pijn in het hart dat je beseft dat ook hier de oorlog heeft toegeslagen.

Goede herinneringen aan Paolo dall’Oglio

De Franse journalist en auteur Bruno Deniel Laurant, besluit een recent artikel over Dall’Oglio met woorden van respect en dankbaarheid:

Voor Pater Paolo zijn ‘godsdiensten, en in het bijzonder de islam, vindplaatsen bij uitstek van waarden en menselijke vorming, voedingsbronnen voor echte menselijkheid, voor trouw, belangeloosheid, schoonheid, offerbereidheid, genegenheid en gevoel voor het mysterie, zo belangrijk ook voor een democratische maatschappij die wacht op een nieuwe begeestering’. Paolo zelf heeft ongetwijfeld al deze waarden tot de zijne gemaakt. Veel bezoekers bewaren goede herinneringen aan de schoonheid van de gerestaureerde twaalfde-eeuwse fresco’s en van het gezongen avondgebed, aan Paolo’s liefdevolle omgang met gasten uit elke cultuur, zijn belangeloze inzet, zijn obsessie om de Syrische woestijn schoon te houden, zijn brandende liefde voor het land en tenslotte het offer van zijn eigen persoon. De ‘jihadisten’ in Raqqa hebben zich niet vergist: als ze de beste christen hadden willen vermoorden – en wellicht ook een ‘goede moslim’, dan was Abouna (pater) Paolo het ideale slachtoffer.

Boekgegevens

Paolo Dall’Oglio, Uit liefde voor de islam. In het voetspoor van de in Syrië vermiste jezuïet Paolo Dall’Oglio, Halewijn/Adveniat, 192 blz., € 17,50. Meer informatie/bestellen: Uitgeverij Halewijn (B) / Uitgeverij Adveniat (NL).