webmagazine van de jezuïeten over geloof, spiritualiteit en samenleving
webmagazine van de jezuïeten over geloof, spiritualiteit en samenleving
De paus riep jongeren op tegen de stroom in te gaan. Het is een oproep met een lange traditie, die rechtstreeks teruggaat op het evangelie.
In een bezielde toespraak tot de jongeren in Rio de Janeiro, zette paus Franciscus hen aan tegen de stroming in te varen en zelfs ‘rebel’ te zijn. Is dat geen directe allusie op het ‘agere contra’ of ‘ingaan tegen’ van de heilige Ignatius van Loyola, stichter van de jezuïetenorde waartoe de paus behoort? In zijn beschouwing over de Roep van de koning, vraagt Ignatius een opdracht uit te spreken waarin men zich engageert Jezus te volgen door alles heen “ook al gaat dit in tegen onze eigen zinnelijkheid en tegen onze liefde voor het lichaam en de wereld”.
Dit ‘ingaan tegen’ is een grondgegeven van het evangelie. De evangelisten tonen voortdurend hoe Jezus ingaat tegen de gevestigde orde van zijn tijd. Wat hij zegt en doet onthutst en ergert, zelfs degenen die hem genegen zijn. De manier waarop hij zich gedraagt tegenover de toch als normaal beschouwde sabbatplicht is er misschien het sterkste voorbeeld van. Eén woord volstaat om een blinde te genezen. Het wordt hem kwalijk genomen omdat het op een sabbat is. Hoezo? Hij doet er nog een schepje bovenop! De volgende blinde wordt weer op een sabbat genezen met groot vertoon van modder maken.
Jean Delumeau, een Frans katholiek historicus, schrijft hierover het volgende:
Delumeau schrijft dit in een hoofdstukje met als titel ‘Het gecensureerde Magnificat’. Toen paus Johannes Paulus II Brazilië bezocht, werd tijdens een eucharistie door de toenmalige dictator aan het koor verboden de verzen te zingen: “Machthebbers heeft hij van hun troon gehaald… Hongerigen overlaadde hij met het beste en rijken heeft hij met lege handen weggestuurd.” Ook vandaag is christen zijn uitdagend! In zijn boek Jezus voor het christendom schrijft de Zuid-Afrikaanse dominicaan Albert Nolan:
Indien de leerlingen ‘in de wereld maar niet van de wereld’ zijn (Joh. 17), wil dit zeggen dat zij het niet eens zijn met de waarden en criteria die door de wereld worden gehuldigd.
Op een eerder onverwachte wijze duikt dit ‘ingaan tegen’ weer op bij een groot wetenschapper: de Nobelprijswinnaar Christian de Duve. Hij is geneticus. Hij betoogt dat als we niet ‘ingaan tegen’ een aantal gedragingen welke zich door natuurlijke selectie op onze genen hebben vastgezet, onze menselijke soort zichzelf en de wereld in de afgrond stort. Het zijn gedragingen die onze soort in de evolutie hebben vooruit geholpen, zoals bij voorbeeld het gebruik van geweld om anderen buiten het jachtgebied te houden, maar die nu noodlottig zijn voor het verder bestaan van mens en wereld.
De Duve, gevormd in een jezuïetencollege maar agnost, geeft toe dat hij in heel de geschiedenis niemand kent die beter dan Jezus dit ‘ingaan tegen’ heeft gepromoot, onder andere in de Bergrede: “Uw vaderen hebben u gezegd ‘oog om oog en tand om tand’, maar ik zeg u…”
Afbeelding boven dit artikel: Pliketi Plok/Flickr.com (creative commons)
