Wie was frère Roger, de stichter van Taizé? Pionier, mysticus, schrijver en groot inspirator. Biograaf Sabine Laplane biedt een uitgebreide beschrijving van het leven van deze charismatische man.

De biografie opent met de beginjaren van Roger Schutz, met aandacht voor zijn kwakkelende gezondheid, zijn ouders en de voor hem zo belangrijke grootmoeder. Maar het levensverhaal van frère Roger wordt pas boeiend, als we kennismaken met zijn twijfels tijdens de studie theologie. In de jaren waarin hij naarstig zoekt naar een bestemming en, zonder het zelf te vermoeden, voorbereid wordt op grote keuzes. Pas na een diepe godservaring voelt hij zich bevrijd en kan zijn leven in een meer definitieve plooi vallen. “Hij heeft nu een doel voor ogen: de blik op Christus richten”, schrijft Laplane daarover.

Op een dag wordt hij verraden en moet hij tot zijn spijt terug naar Genève

Vanaf dan volgt hij zijn prille verlangen om een gemeenschap te stichten. Wat Roger aanvoelt, is dat de Reformatie enkele essentiële elementen uit de kerk heeft weggesneden. Daarmee doelt hij vooral op het monastieke leven.

In frère Roger brandt een vuur

De biograaf – die van de broeders van Taizé toegang kreeg tot hun archieven – toont ons een man van innerlijke strijd die tegelijk daadkrachtig optreedt. Zo koopt hij ondanks grote onduidelijkheden tijdens de oorlog een huis in Taizé. Een moedige stap voor een twintiger die hiervoor veel geld moet lenen. Hij wil zich wijden aan een leven van eenvoudige boerenarbeid en gebed, maar als het verzet hem vraagt vluchtelingen op te nemen, aarzelt hij geen moment. Op een dag wordt hij verraden en moet hij tot zijn spijt terug naar Genève. Als hij enkele jaren later terugkeert, reist hij al niet meer alleen. Jonge mannen zien iets in zijn monastieke ideaal binnen een protestantse context. Het vuur dat in de prior brandt, zal nog menigeen aansteken.

Al vanaf het begin is de oecumene een belangrijk thema voor de broeders. Zonder te willen breken met de traditie van de Reformatie, zoeken ze actief de toenadering met Rome. Dat gaat niet zonder slag of stoot. Frère Roger lijdt er sterk onder dat deze dialoog strubbelingen veroorzaakt, met name binnen de protestantse kerk in Frankrijk.

Uitgenodigd bij het Tweede Vaticaans Concilie

Hoe nauw de banden met Rome na enkele decennia zijn, wordt duidelijk als paus Johannes XXIII frère Roger en een medebroeder uitnodigt aanwezig te zijn bij het Tweede Vaticaans Concilie. Daar verdiept zich de band met de katholieke kerk. Na de eerste zittingsperiode schat frère Roger dat hij met eenderde van alle bisschoppen van de wereld kennis heeft gemaakt. Theoloog en dominicaan Yves Congar omschrijft de prior als volgt: “Schutz heeft uitstraling en is wat emotioneel, maar vooral scherp en een man van God. […] Er bestaat een Taizé-mens, die door de heilige Geest geïnspireerd is. […] Mensen komen naar hen toe omdat ze daar de aanwezigheid van God kunnen bespeuren.”

Het is inspirerend om op te merken hoezeer frère Roger innerlijk vrij is

De mensen die naar Taizé toekomen zijn inmiddels niet meer te tellen. Het moeten er miljoenen zijn. Met name jonge mensen willen kennismaken met het leven, het geloof en het gebed van de broeders. Dikwijls moet frère Roger bij zichzelf gedacht hebben: wat is dit voor een leven waaraan wij begonnen zijn? De lezer van de biografie ziet door de jaren heen het ideaal van de gemeenschap tot wasdom komen. Het is inspirerend om op te merken hoezeer frère Roger innerlijk vrij is om mee te bewegen met de uitdagingen en kansen die op de gemeenschap afkomen. 

Wat spreekt jongeren zo aan in Taizé?

Maar wat spreekt de jongeren zo aan in Taizé? Die vraag krijgt niet direct een antwoord in deze biografie, maar het zal te maken hebben met het charisma van frère Roger. De biograaf schetst hem als iemand die de ander open tegemoet treedt en altijd probeert zonder oordeel te zijn, iets wat hij zich als jonge man had voorgenomen. Hij wilde ‘alles begrijpen van de ander’ om te kunnen delen in de schat die hij in de ander op het spoor kwam.

Wat wel echt jammer is, is de geringe aandacht voor de geschriften van frère Roger.

De werkwijze van de biograaf verdient lof. We komen veel te weten en alles is uitstekend gedocumenteerd. Wel is het spijtig dat Laplane haar studeerkamer niet uitkomt. Gesprekken met vrienden en medebroeders van frère Roger hadden niet misstaan. Welke indruk heeft hij achtergelaten? En de jongeren voor wie frère Roger zo belangrijk was, wat trok hen aan in de man? Maar Laplane is een academicus en geen journalist, dus dat kunnen we haar nauwelijks kwalijk nemen.

Meer aandacht voor zijn mystieke teksten

Wat wel echt jammer is, is de geringe aandacht voor de geschriften van frère Roger. Laplane laat hem zeggen hoezeer hij zichzelf ziet als schrijver en ze noemt zijn boeken en ander publicaties, maar over de inhoud van vooral frère Roger’s latere boeken en meditaties, die dikwijls getuigen van een grote mystieke gevoeligheid, komen we te weinig te weten. Terwijl die teksten nog steeds inspireren. Frère Roger kon helder en vooral ook mooi schrijven over het innerlijke leven en de maatschappelijke verantwoordelijkheden van christenen. Want over dat laatste kan geen misverstand bestaan na het lezen van de biografie. Broeder Roger mocht dan een monastieke gemeenschap hebben gesticht, zonder de ‘actie’ was dat voor hem niet veel waard.

[Wil je artikelen als deze niet missen? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief]

Sabine Laplane (vertaling Renée Soffers). Frère Roger – de biografie over de stichter van Taizé. Berne Media | Halewijn, 480 blz. €45,00

Afbeelding: frère Roger met enkele kinderen, gebogen over een familiefoto, via www.taize.fr