In het scherp verdeelde Zuid-Soedan spelen kerkleiders een belangrijke rol. De teleurstelling was groot toen het bezoek van drie oecumenische geloofsleiders deze zomer werd afgezegd. Want een steun in de rug is meer dan welkom.

Met een massaal ondersteund referendum in 2011 ontstond Zuid-Soedan als zelfstandige staat. Het grotendeels christelijke zuiden van Soedan, met ongeveer 10 miljoen inwoners, scheidde zich af van het veel grotere en overwegend islamitische noordelijke deel. De nieuwe staat, met een flinke olievoorraad, leek na een periode van tientallen jaren met opstanden tegen het centrale gezag in het noorden een mooie, vreedzame toekomst tegemoet te gaan.

Burgeroorlog en hongersnood

Niets bleek minder waar: al in 2013 brak een bloedige burgeroorlog uit die tot 2017 voortduurde. Aan de basis lag een openlijk conflict tussen de president en de vicepresident, dat onder meer resulteerde in een strijd tussen de twee belangrijkste stammen in het land.

De burgeroorlog leidde tot slachtpartijen, tot enorme aantallen vluchtelingen en mede als gevolg daarvan tot hongersnood.

Strijdgroepen bleven actief en corruptie alomtegenwoordig

In het scherp verdeelde land leken de christelijke kerken de enige boven de partijen staande instantie, waar mensen uit het hele land vertrouwen in hadden. De kerken hebben die rol gezamenlijk op zich genomen in de Raad van kerken van Zuid-Soedan. Al in 2015 kwamen zij met een concreet uitgewerkt vredesplan.

Toch kwam er pas In 2017 een einde aan de burgeroorlog door het instellen van een overgangsregering van nationale eenheid. Zo was de burgeroorlog wel formeel beëindigd, maar strijdgroepen bleven actief en corruptie alomtegenwoordig. 

Bezoek van de oecumenische geloofsleiders

In hun paasboodschap, 13 april van dit jaar, schreven de Zuid-Soedanese kerkleiders, bijeen in de Raad van Kerken, onder meer: 

“Nu we het paasfeest, het feest van verrijzenis en hoop, vieren, zijn we al begonnen met de voorbereiding van het pastorale bezoek van de wereldwijde oecumenische geloofsleiders aan de republiek van Zuid-Soedan.” Het betreft paus Franciscus, de aartsbisschop van Canterbury en de leider van de Kerk van Schotland.

Om zo te verhinderen dat ze in diepe armoede wegzinken, een sombere realiteit van hopeloosheid

“Deze pelgrimage”, vervolgen zij, “is een uitvloeisel van de retraite en het commitment van de politieke leiders van april 2019, om vrede te brengen aan het volk van Zuid-Soedan […] Moge de verrezen Heer het volk van Zuid-Soedan troosten en sterken in de huidige economische problemen en de autoriteiten inspireren zo te handelen dat iedereen, vooral families in grote nood, de nodige hulp krijgen, om zo te verhinderen dat ze in diepe armoede wegzinken, een sombere realiteit van hopeloosheid.”

Voor deze kerkleiders betekende de komst van hun drie gasten, gepland van 5 tot 7 juli, een enorme steun in de rug voor het door hen zo benadrukte vredesproces.

Actieplan van de Raad van Kerken van Zuid-Soedan

Twee weken later, op 29 april van dit jaar, herhalen de kerkleiders hun steun voor het actieplan van de Raad van Kerken uit 2015.

In hun verklaring gaan ze in op een drietal punten:

Ze herbevestigen de eenheid van de kerken en zien zichzelf meer als de ene Kerk van Christus dan als individuele kerken. Vrede en gerechtigheid kunnen niet worden afgedwongen, maar moeten voortvloeien uit “een transformatie van het hart van alle politieke leiders”. Ze roepen op tot een cultuur van geweldloosheid “in onze regering, onze politieke en militaire partijen, onze gemeenschappen, onze huizen en onze harten”.

De kerkleiders zijn verheugd en dankbaar over positieve ontwikkelingen sinds 2015. De burgeroorlog is gestopt, maar deze is wel vervangen door wijdverspreid geweld over de hele natie. Ze zijn verheugd over het gesloten vredesakkoord en de aanstelling van een overgangsregering, maar ze betreuren de uiterst trage uitvoering van onderdelen van het akkoord, het gebrek aan politieke wil en het niet aanpakken van de diepere wortels van het conflict.

Ze herbevestigen hun steun aan het vredesplan uit 2015 en zullen zich inzetten voor het bereiken van een “rechtvaardige vrede door spirituele vernieuwing, belangenbehartiging, dialoog, verzoening en het helen van wonden uit het verleden, en het aanmoedigen van geweldloze acties om een positieve verandering in onze maatschappij te realiseren.”

Zuid-Soedan hoopt op nieuw bezoek

Uit het bovenstaande moge blijken hoe diep de teleurstelling was, toen vanuit Rome werd meegedeeld dat dit bezoek, deze “pelgrimage voor vrede” moest worden uitgesteld vanwege de gezondheid van paus Franciscus.

Gelovigen in dit zo verdeelde christelijke land hopen en bidden, dat van dit uitstel geen afstel zal komen. Zuid-Soedan heeft het hard nodig, in het belang van een duurzame vrede en gerechtigheid.

Met dank aan Sara Ketelaar, voor de vredesbeweging PAX werkzaam voor en in Zuid-Soedan.

Foto: Society of Jesus/ Stefania Casellato