webmagazine van de jezuïeten over geloof, spiritualiteit en samenleving
webmagazine van de jezuïeten over geloof, spiritualiteit en samenleving
Omdat liturgische gebeden soms beter uitdrukken wat we in de kerk vieren dan wat de catechismus of de theologen ons te vertellen hebben.
Als voorganger is het mijn rol om op feesten van de kerk uit te leggen wat we die dag vieren, bijvoorbeeld op het Hoogfeest van Maria ten Hemelopneming. Officieel vieren we dat Maria met ziel en lichaam ten hemel is opgenomen – ik kan me daar eerlijk gezegd weinig bij voorstellen. Een gelovige met gevoel voor humor vroeg me eens ondeugend: “Vandaag vieren we toch dat Maria met kousen en schoenen is opgenomen; of dacht jij soms dat Maria zonder…?”
We moeten uitkijken wat we zeggen over de mysteries van ons geloof, zeker in de verkondiging. Voordat je het weet verval je in de banalisering van het heilige. Ik heb gemerkt dat de oude gebeden van het Romeins Missaal een betrouwbaar kompas zijn om wel de goede woorden te vinden. Dit staat op het feest van 15 augustus in de prefatie:
Op deze dag is Maria ten hemel opgenomen. Zij is het begin, het beeld van de kerk der voleinding. Zij houdt de hoop in ons levend en is een troost voor het volk onderweg. Terecht hebt U, God, haar het bederf van de dood niet laten zien.
Ik vind dat mooi geformuleerd en kan dit ook met overtuiging doorgeven aan de mensen die op zo’n dag naar de kerk komen.
Een maand later is er een ander katholiek feest dat niet meteen te begrijpen is. Op 14 september viert de kerk Kruisverheffing. Het is opnieuw het prefatiegebed van de dag dat uitlegt wat er gevierd wordt, in dit geval met woorden van de apostel Paulus:
Daar op het kruis werden de machten van het kwaad gebonden, werd onze dood gedood door Christus.
De prefatie is de inleiding op het tafelgebed. Er staan een stuk of zeventig verschillende prefaties in het Romeinse missaal, voor diverse aanleidingen en seizoenen. Een prefatie geeft aan waarom wij, de mensen die dit vandaag bidden, redenen hebben om dankbaar te zijn.
Een oude wijsheid in de kerk weet dat we geloven in wat we oprecht bidden. In het Latijn klinkt dat zo: Lex orandi, lex credendi. Steunen op het missaal in de verkondiging is een toepassing van dat inzicht.
Een andere mooie tekst is het gebed waarmee de liturgie opent op de 27e zondag door het jaar:
In uw grote goedheid geeft Gij, God, ons meer dan ons toekomt, meer dan wij verlangen. Vergeef wat ons geweten verontrust en schenk ons wat wij zelf niet durven vragen.
Met zo’n pareltje van een gebed kan ik een hele week vooruit en de vertaling van 1979 is voortreffelijk. Ik ben benieuwd of de komende vertaling dat zal overtreffen. Wat ik hoop.
Ik vrees echter het ergste voor de nieuwe Nederlandse vertaling van het Romeins Missaal die op handen is. In de recente Engelse vertaling van het Missaal zijn de prachtigste gebeden omgezet in verheven geheimtaal die voorgangers noch gelovigen kunnen begrijpen zonder grondige studie. Dát is nou iets wat mijn geweten al op voorhand hogelijk verontrust, en waarom ik het onmogelijke toch durf te vragen: dat de Nederlandse vertaling beter mag zijn dan de recente Engelse vertaling. Maar ik vrees het ergste.
