webmagazine van de jezuïeten over geloof, spiritualiteit en samenleving
webmagazine van de jezuïeten over geloof, spiritualiteit en samenleving
De afgelopen jaren zijn in Nederland weer honderden volwassenen opgenomen in de katholieke kerk. Op weg naar die opname zoeken zij contact met gelijkgestemden en is er vraag naar concrete informatie. Welke boeken zijn daarvoor geschikt? Pater Jan Stuyt, die geloofscursussen geeft in Amsterdam, biedt een kijkje in zijn boekentas.
De toename van het aantal geloofsleerlingen is deels te verklaren door de afname van het aantal kinderdopen. Een nieuwe generatie zinzoekers klopt aan bij de kerk, en onder hen zijn meer ongedoopten dan vroeger. Ook is er nog sprake van een inhaalslag na de onderbreking door Corona.
In de Krijtberg in Amsterdam wordt al meer dan vijftig jaar ieder seizoen een cursus aangeboden voor mensen die meer over het geloof willen weten. De deelnemers aan onze geloofscursus zoeken een gemeenschap: zijn er nog meer mensen die gefascineerd zijn door de persoon van Jezus, zijn er anderen die zich aangetrokken voelen door het mysterie dat wij mij mogen aanspreken als God en Vader? Daarnaast willen ze ook gewoon dingen weten: wat gebeurt er in de heilige Mis, waarom is trouwen in de kerk een sacrament, moet je biechten als je katholiek wordt, en wat bedoelt mijn oma met de rozenkrans?
De geloofscursus biedt ontmoeting: je komt er andere zoekers tegen en je gaat samen een weg. Meer dan twintig avonden komen we samen en leren van elkaars geloof. Maar ook na het doopsel in de Paasnacht willen de mensen verder groeien in geloof en in vertrouwdheid met de kerk.
Monic Slingerland, journalist bij Trouw en zelf katholiek geworden, schreef er twintig jaar geleden een boek over: Word toch katholiek, praktische handleiding bij een innerlijk proces. Monic geeft heel wat informatie, maar vooral deelt ze de ervaringen van acht volwassenen bij hun weg naar de kerk. Het is het enige van de boeken die ik hier bespreek, waarin er veel plaats is voor de vragen van de nieuwe katholieken en voor de kronkelige wegen die zij gegaan zijn.
Als iemand zou zeggen: ik woon te ver weg voor die wekelijkse groep, maar noem nu eens een boek waar het belangrijkste in staat wat ik zou moeten weten, dan is er één boek dat met kop en schouders boven de andere uitsteekt: Mijn school is katholiek! Inleiding in het katholicisme van Martha Hoffenkamp uit 2011. De titel is misleidend: het gaat niet over katholieke scholen. Het is geschreven als een inleiding op het katholicisme voor mensen die leraar of bestuurder worden van een katholieke school. Het is een prima gids: begrijpelijk, vol relevante thema’s, mooi geïllustreerd, met goed gedoseerde aandacht voor kerkgeschiedenis en kloosters. Het maakt je bijna fier om katholiek te zijn. Ik kijk al jaren uit naar een herdruk.
Bij officiële uitgaven van de kerk met een aanbeveling van Paus of bisschoppen is er een overdaad aan informatie. Het zijn vaak antwoorden op vragen die de mensen helemaal niet hebben; het Geloofsboek van de Belgische bisschoppen uit 1987 leed daar ook aan. Er is een streven om volledig te zijn, alsof dat zou kunnen. Youcat valt in deze categorie: op zich een knappe beknopte geloofsleer, maar verpletterend in zijn zelfverzekerde alwetendheid. Ik gebruik Youcat wel eens als ik korte antwoorden zoek op vragen, maar meestal is Wikipedia even goed.
Nellie Hamersma-Sluis, pastoraal werkster in Noord-Groningen, publiceerde: In 40 stappen katholiek – Ontdekkingstocht in de taal van deze tijd waarom je katholiek bent of katholiek wilt worden. Het is een uitwerking van lessen voor tieners, vormselkatechese, en biedt een goede blik in de schatkamer van de kerk. Het is een aanrader voor iedereen die anderen binnenleidt in het geloof, niet zozeer voor de aspirant-gelovige. Ik ga passages van het boek zeker gebruiken bij de volgende geloofscursus.
Zanger en theaterproducent Bas Ragas schreef, geholpen door dominee Ad van Nieuwpoort, Jezus waarom, een ontdekkingsreis door de Bijbel. Bas doet verslag van zijn reis door de Heilige Schrift. Net als bij Monic Slingerland is er niet alleen feitelijke informatie, maar ook aandacht voor de innerlijke reis. Het boek beleefde in een half jaar al vier drukken. De invalshoek is meer reformatorisch dan katholiek, maar we lezen allemaal de Bijbel en de ontdekkingsreis begint in de abdij van Egmond.
Deze opsomming van boeken is niet compleet zonder De Nieuwe Katechismus – geloofsverkondiging voor volwassenen van de Bisschoppen van Nederland uit 1966. Ik gebruik die nog steeds. De hoofdstukken over de persoon van Jezus en over de Goede Week zijn ijzersterk. De bladzijden over gebed zijn uitstekend. Andere passages zijn nu gedateerd. Maar altijd wordt de zoekende mens serieus genomen.
Jezus’ boodschap was voor hen antwoord, licht en kracht
De Nieuwe Katechismus opent met een verhaal uit de tijd van Willibrordus die in de 7e eeuw het geloof naar onze streken bracht: Paus Gregorius had missionarissen naar Engeland gezonden. Eén van hen drong door tot in Northumberland, waar de plaatselijke vorst zich zeer voorzichtig toonde tegenover de nieuwe boodschap. Hij riep een vergadering van wijzen bijeen. In die samenkomst zei iemand: ‘Koning, als gij met uw graven en vazallen ’s winters om het haardvuur in een behaaglijk verwarmde zaal aan de maaltijd zit, terwijl buiten de storm huilt, de sneeuw en de regen striemt, dan gebeurt het ineens dat een kleine vogel de zaal invliegt: door de ene deur komt hij binnen, door de andere gaat hij naar buiten. Die paar ogenblikken dat hij in de zaal is, raakt hem het koude weer niet, maar onmiddellijk als hij uit uw blikken verdwijnt, keert hij in de donkere winter terug. Zo is het ook, dunkt mij, met het mensenleven. Wij weten niet wat eraan voorafgegaan is, niet wat er op volgt. Als de nieuwe leer ons daaromtrent enige zekerheid brengt, is zij waard dat wij haar volgen.’ Jezus’ boodschap was voor hen antwoord, licht en kracht. De vraag is daarmee niet verstomd: iedere generatie, iedere nieuwe mens moet die vraag opnieuw stellen.
In Amsterdam zoeken we, ook in 2024 en 2025, samen naar antwoorden.
Foto door Alexis Brown via Unsplash
