webmagazine van de jezuïeten over geloof, spiritualiteit en samenleving
webmagazine van de jezuïeten over geloof, spiritualiteit en samenleving
Wist je dat de twaalf sterren op de Europese vlag te linken zijn aan een Mariaverschijning uit 1830? De tentoonstelling Allemaal wonderen brengt kunstwerken samen rond wonderen.
Wonderen zijn de wereld nog niet uit, zelfs niet uit onze hedendaagse wereld, waar rationaliteit en efficiëntie bepalend zijn. Uit nieuw onderzoek van de Nederlandse omroep KRO-NCRV en Museum Catharijneconvent blijkt dat 63 procent van de Nederlanders (een beetje) in wonderen gelooft, terwijl minder dan de helft zich tot een kerkelijke gezindte rekent.
Genezingen, reddingen, voorspellende dromen, contact met overledenen
Nu is het maar de vraag wat je onder wonderen verstaat. Volgens een bepaalde opvatting is een wonder een onmiddellijk ingrijpen van God in de natuur, waarbij de natuurwetten buitenspel worden gezet. Voor wie dit een onmogelijke vooronderstelling is, blijft de vraag staan waaruit een wonder dan wel bestaat. Wanneer een gelovige met verwondering Gods aanwezigheid ervaart in iets dat hem overkomt, kan hij dit als een wonder interpreteren. Het geloof gaat dan aan het wonder vooraf. Uw geloof heeft u gered zei Jezus tegen de Samaritaan die hij had genezen (Lucas 17:19). Jezus kon geen wonderen doen in zijn eigen stad omdat ze niet in hem geloofden (Marcus 6:5).
In deze tijd van secularisatie en ontkerkelijking is het wonder vaak losgemaakt van een godsdienstige context. Sommigen definiëren een wonder als iets onverwachts, iets dat je overkomt: genezingen, reddingen, voorspellende dromen, contact met overledenen. Een wonder kan iets natuurlijks zijn dat verwondering wekt, zoals de geboorte van een kind. Wonderverhalen gaan vooral over persoonlijke ervaringen, waaraan eigen interpretaties worden gegeven.
David Bowie in de videoclip van Lazarus
Moderne en hedendaagse kunstenaars kunnen verwijzen naar een klassiek wonder, zoals de opwekking van Lazarus, maar geven daar een eigen betekenis aan. Zo heeft Vincent van Gogh zichzelf in zijn Opwekking van Lazarus geportretteerd in de roodharige Lazarus, en in zijn videoclip Lazarus ligt de Britse zanger David Bowie op zijn ziekbed, net als Lazarus in zijn graf.
In haar videoperformance Levitation of Saint Therese vereenzelvigt Marina Abramović zichzelf met de heilige Theresia van Avila die in de keuken een levitatie krijgt, waardoor zij boven de pan met soep zweeft. De keuken van Marina’s grootmoeder was een belangrijke plek voor haar. Zelf vertelt zij: De keuken was het middelpunt van mijn wereld. Daar werden alle verhalen verteld, alle adviezen betreffende mijn verdere leven gegeven… Daar liggen mijn beste herinneringen.
Levitation of Saint Therese | Marina Abramović
Dit en nog veel meer is te lezen en te zien op de tentoonstelling Allemaal wonderen in Museum Catharijneconvent (sinds 1 juni weer te zien, tot 23 augustus). Hier wordt de bezoeker geconfronteerd met allerlei soorten wonderen: profane wonderen of wonderen die zijn voorgekomen onder christenen en gelovigen uit diverse andere denominaties zoals moslims.
De tentoonstelling begint om zo te zeggen bij het einde, de dood, die in de opwekking van Lazarus teniet wordt gedaan. Op het eind van de expositie wordt aandacht besteed aan het wonder van de geboorte. Tussen begin en eind worden Mariaverschijningen, visioenen en wonderbaarlijke genezingen ter sprake gebracht en geïllustreerd met behulp van teksten, schilderijen, foto’s, videoperformances en voorwerpen.
Een voorbeeld van zo’n voorwerp is de ‘wonderdadige medaille’ die Maria bij een verschijning in 1830 toonde aan de kloosterzuster Catherine Labouré. De twaalf sterren op de medaille keren terug op de Europese vlag, die in 1955 werd ontworpen door iemand die de wonderdadige medaille droeg.
Andere voorbeelden: een foto van het raam in de Uiterwaardenstraat in Amsterdam, waarin Ida Peerdeman Mariaverschijningen zag, of een wollen kledingstuk van een van de meisjes die in 1932/1933 Maria zagen verschijnen in Beauraing plus een foto waarop dat meisje met het bewuste kledingstuk te zien is.
Georges Baltus, Christina de Wonderbare zweeft boven Sint-Truiden, 1915.
Er zijn mooie en interessante schilderijen tentoongesteld uit de collectie van het museum zelf, maar ook opmerkelijke schilderijen van elders zoals De opwekking van Lazarus van Carel Fabritius (1643) uit een museum in Warschau, De profeet Elisa die de zoon van de vrouw uit Sunem tot leven wekt van Jan Sluijters uit 1904, een stuk waarmee hij de Prix de Rome won (Drents Museum Assen), een groot schilderij van Christina de Wonderbare die zweeft boven Sint-Truiden uit 1915, en nog veel meer.
Kortom een tentoonstelling met vele verrassingen, de je het nodige te zien, te beleven en te overdenken geeft.
