Bijna een maand lang zestig voorstellingen per dag op een dertigtal locaties; het ooit bescheiden begonnen Festival d’Avignon is uitgegroeid tot een theaterfestival van wereldallure. Frans Kurris SJ vertelt over de geschiedenis ervan, en over de hartelijke relatie met de lokale kerk.

Het toneelfestival van Avignon bestaat sinds 1947. In die naoorlogse jaren beginnen de vakantiegangers van Noordwest-Europa de zon te zoeken, de Parijzenaar trekt naar de Provence. Zo gaan de acteurs van het Théâtre National Populaire naar Avignon bij gebrek aan belangstelling in de hoofdstad. Klinkende namen kent het TNP: Jean Vilar, Gérard Philipe, Georges Wilson.

“Donnes-moi un mur” zijn de historische woorden van Jean Vilar

In Avignon staat echter alleen een bescheiden schouwburg en een immens, vervallen en gedeeltelijk als kazerne gebruikt pauselijk paleis uit de veertiende eeuw. “Donnes-moi un mur” zijn de historische woorden van Jean Vilar; en hij vindt er als ruimte voor zijn klassieke stukken de Cour d’Honneur.

Kapelaan

Maar verder ontbreekt alles: decors, lichtinstallaties, tribunes, kleedkamers… Eén is er die alles schijnt te weten, een kapelaantje dat afkomstig is uit de stad zelf en in zijn geboortestad benoemd is. Robert Chave, toen 23 jaar oud, zal er zijn leven lang blijven als jeugdaalmoezenier, pastoor, vicaris voor communicatie en cultuur. Robert weet waar je zaaltjes vindt, schijnwerpers, goedkoop logies. Bij hem komt Vilar terecht. Er ontstaat een diepe vriendschap die ook zal blijven.

Vriendschap, ontmoeting, uitwisseling zijn de sleutelwoorden wanneer het gaat over geloof en cultuur. Geen afstandelijkheid noch innig verbond, maar effectieve samenwerking op basis van praktische hulp.

Bemoediging

Men steunt elkaar in concrete zaken: materiaal, een drukker voor al het papierwerk, wederzijdse reclame in festivalfolders en kerkberichten, persconferenties, interventies tussen toneelmensen en gemeenteambtenaren inzake gebruik van oude kloostergangen, aanwezigheid bij toneel en liturgie. Vanaf 1966 begint op de zondagen van het festival in de kathedraal en de Sint Pieterskerk een half uur inleiding op de zondagsmis met orgelmuziek, poëzie, koorzang en dans. Een bescheiden binnenkerkelijk gebeuren.

De bisschoppen stimuleren en bemoedigen, ze zijn erbij

Maar in datzelfde jaar beginnen ook de ontmoetingen, ‘Les Mardis du Festival’, waarin elke week enkele artiesten van het festival ten gesprekke worden uitgenodigd: acteurs, dansers, musici, schilders, regisseurs. Soms is zelfs de bisschop erbij. De achtereenvolgende bisschoppen van de stad hebben altijd sterk meegeleefd met het festival, ze zijn vrienden of belangstellenden, ze stimuleren en bemoedigen, ze zijn erbij! De ontmoetingen duren telkens twee uur. Het zijn meestal gesprekken met ongelovigen of agnosten, zoekers die zich laten inspireren door Marx, Boeddha of de Natuur. Die ontmoetingen worden via de radio uitgezonden.

Wereldallure

Het festival is in die twintig jaar van een week uitgegroeid tot een kleine maand. Het ene TNP met acht voorstellingen in de Cour d’Honneur is langzaamaan vervangen door een zeshonderd stukken, zestig voorstellingen per dag, op een dertigtal locaties: tuinen, pandhoven, kerken, circustenten, woonboten, scholen, speelplaatsen. De bevolking van Avignon verdubbelt tijdens het festival. Vooral sinds 1968 blijkt Avignon een plaats van wereldallure.

Geloof en cultuur

Chave is sinds 1976 ook begonnen met een Messe du Festival in de kathedraal, elk weekend. De vaste gezangen ervan worden nieuw gecomponeerd en gezongen door uitstekende koren. De celebrant is vaak een aalmoezenier van de kunsten uit Parijs of Brussel.

In 1971 is de beweging Foi et Culture ontstaan. Die heeft naast de missen en de ontmoetingen de colloquia gesticht, samenkomsten van een of meer dagen die gewijd worden aan algemene onderwerpen waarvoor deskundigen worden uitgenodigd uit de artistieke, universitaire of journalistieke wereld. Ruim veertig colloquia zijn intussen gehouden, over thema’s die in samenhang met dat van het festival perspectieven bieden naar actuele politiek, geloofsvragen, sociale veranderingen, antropologie. Ze horen tot de meer studieuze, theoretische kant. Ze verwijden de blik. Ze kennen een vast publiek.

Leg je gebruikelijke reflexen af en stel je eigen territorium open voor de ander(sdenkende)

Uitgangspunt

Het charisma van Robert Chave speelt een grote rol. Hij heeft de gave om vriendschap te stichten. Ook bij mensen achter het toneel is hij gezien, bij de kostuumnaaisters, de decorbouwers, de lichttechnici, de grimeurs, de uitzendkrachten.

Drie principes bepalen die vriendschap. Leg je gebruikelijke reflexen af en stel je eigen territorium open voor de ander(sdenkende). Laat je door de ander ontvangen en ontdek de plek waar hij/zij zich uitspreekt. En wees geduldig, laat de tijd zijn werk doen. Zo werken het grote festival en de kleine kerk samen in hartelijke vriendschap.

Meer informatie over het festival: http://www.festival-avignon.com/