Egbert Modderman won een prestigieuze, internationale kunstprijs. Met een Bijbels kunstwerk. Zijn realistische portretten doen denken aan Caravaggio.

Dat van de 2000 inzendingen voor een jaarlijkse wedstrijd jouw schilderij wordt gekozen: dat overkwam de jonge kunstenaar Egbert Modderman. In 2020 kreeg hij voor zijn werk Rusteloos de BP Young Artist Award van de National Portrait Gallery in Londen. 

Rusteloos

We zien een liggende oude man met een zwarte baard. De schilder wilde de Bijbelse Eli weergeven, die de slaap niet kan vatten vanwege het wangedrag van zijn twee zonen (1 Samuel 2). Hij vroeg een stratenmaker, die hij toevallig aan het werk zag en die een karakteristieke baardige kop had, of deze wilde poseren. Deze werkwijze is typerend voor de winnaar van de Award.

Uit hun blikken spreken hoopvolle vastberadenheid en twijfel.

Egbert Modderman werd geboren in 1989 in Heerenveen, groeide op in een gereformeerd-vrijgemaakt gezin, werd opgeleid tot binnenhuisarchitect, maar merkte dat het hem niet aantrok om in die richting verder werkzaam te zijn. Daarna legde hij zich toe op het tekenen naar model. In 2015 schilderde hij een Sint-Martinus voor de Martinikerk in Groningen. Het jaar daarop volgde een solo-expositie in de kerk.

Sint-Martinus

Werken van barmhartigheid in de kooromgang

Het publiek en het kerkbestuur waren zo tevreden over het Martinusschilderij en de expositie, dat hij 2017 de opdracht kreeg om de zeven ‘werken van barmhartigheid’ te schilderen voor in de kooromgang. Daar zouden ze voorgoed komen te hangen. De kunstenaar kreeg de beschikking over een nevenruimte in de kerk om daar zijn doeken – drie meter breed en anderhalf meter hoog – te schilderen. Aan ieder doek werkte hij ongeveer vijf maanden.

Egbert zocht als verbeelding van ieder werk een passend Bijbelverhaal. Voor ‘het bezoeken van de zieken’ koos hij het verhaal van de verlamde, die door vier vrienden gedragen werd en die zij naar beneden lieten zakken door een opening van het dak van het huis waar Jezus zich bevond (Marcus 2:3-12). Niet het naar beneden laten zakken, en niet het spectaculaire wonder brengt hij in beeld, maar vier mannen die de verlamde dragen (2018). Het is de zorg van vier vrienden die het bezoeken en verzorgen van zieken verbeeldt. Studievrienden poseerden ervoor. Uit hun blikken spreken hoopvolle vastberadenheid en twijfel.

De zieken bezoeken en verzorgen

Het jaar daarop volgde ‘het begraven van de doden’, in beeld gebracht door twee mannen die een kleine witte doodskist dragen met het lichaam van een dode jongen. De in het zwart geklede moeder loopt op het schilderij naast de kist, die zij aanraakt. Niet de opwekking van de jongen uit Naïn (Lucas 7:11-17) wordt in beeld gebracht, maar het dragen van de doodskist. In hetzelfde jaar wordt het ‘opnemen van de vreemdeling’ weergegeven door de zwangere Maria en haar man Jozef, voor wie geen plaats is in de herberg, maar die worden doorverwezen naar een plek waar het vee wordt gevoed (Lucas 2:7). 

Bijbel en kwetsbaarheid in het werk van Egbert Modderman

Egbert Modderman schildert in olieverf op doek. Hij werkt natuurgetrouw naar modellen uit zijn omgeving en vriendenkring. De mensen die hij schildert zijn in tijdloze, ‘Bijbelse’ gewaden gehuld. De aandacht wordt niet afgeleid door een aanduiding van de plek waar de figuren zich bevinden, dus geen achtergronden, hoogstens de aanduiding van bijvoorbeeld een deur. 

Jezus draait dat om. Bij Hem gaat het om liefde voor het kwetsbare

De protestantse kunstenaar mijdt het wonderbaarlijke en heroïsche: dat hoort meer bij de katholieke barok, vindt hij. Hij is gefocust op de kwetsbaarheid van de mens en op menselijke emoties. Door deze weer te geven wil hij de beschouwer aanspreken. 

De kunstenaar zegt zelf: Ik wilde verhalende schilderijen maken, verhalen met dramatische motieven. Over liefde, angst, medelijden, verdriet. Dan kom je als christen algauw bij Bijbelse taferelen terecht … In de wereld krijgen de winners, de mensen met de grootste mond een podium. Jezus draait dat om. Bij Hem gaat het om liefde voor het kwetsbare, voor de lijdende mens. Zijn schilderij Job toont zo’n kwetsbare mens. Hoewel hij niets meer heeft, is hij toch niet zielig. Hij lijkt naar binnen te kijken en heeft een zekere waardigheid behouden.

Job

Caravaggio en Rembrandt

Hoewel Egbert christen is, noemt hij zich geen christelijke schilder. Geïnspireerd door het christelijke geloof, maakt hij schilderijen die gefocust zijn op mensen en hun emoties. Die achtergrond en die verhalen zijn belangrijk voor me. Maar ik leg het er niet te dik bovenop, ik ben geen christelijke schilder … Het moet universeel zijn, iedereen kunnen aanspreken.

Egbert is geen man die trends volgt

De kunstenaar zegt zelf geïnspireerd te zijn door Caravaggio en Rembrandt. De directheid en de realistische, levensechte weergave van mensen heeft hij met hen gemeen. Hoewel hij zich niet wil labelen, kun je toch wijzen op verwantschap met een ‘stijl’ als het hyper- of fotorealisme in de schilder- en beeldhouwkunst waarvan sprake is vanaf de jaren ’60 en ’70 van de twintigste eeuw. Maar Egbert is geen man die trends volgt. Hij is zijn eigen weg gegaan en in weinig jaren is hij tot een eigen idioom gekomen. Hij is in staat om op een directe, aansprekende manier, uitgaande van Bijbelverhalen, algemeen menselijke emoties te verbeelden van onzekerheid, overgave, hoop, betrokkenheid en zorgzaamheid.