Acht auteurs staan deze zomer stil bij muziek die een gevoelige snaar raakt. Glenn ter Veer over muziek van componist en gitarist Francisco Tárrega die iedereen zal herkennen.

Dat muziek krachtige herinneringen losmaakt is bekend. Bij de eerste akkoorden van Nirvana’s Smells like teen spirit dobber ik zelf bijvoorbeeld zo weer met een tjalk op de Waddenzee, op schoolreis met vwo 3. Met de muziek van countrygitarist Chet Atkins zit ik als 9-jarige weer met een bordje rendang op schoot thuis bij mijn Indische oma. En met de muziek van de film Braveheart over de schotse onafhankelijkheidsstrijder William Wallace ben ik voor ik het weet weer terug in m’n studententijd.

The Nokia Tune

De Amerikaans-Canadese psychiater Eric Berne, grondlegger van de Transactionele Analyse, sprak van rubber bands, elastiekjes. Je zit als het ware figuurlijk met een elastiekje vast aan dit soort herinneringen uit het verleden. Soms is er maar weinig voor nodig om terug het verleden in getrokken te worden en sommige van deze herinneringen te herbeleven. De muziek van de Spaanse componist en gitarist Francisco Tárrega (1852-1909) roept zulke herinneringen bij me op. Dierbare herinneringen aan mijn kindertijd, als beginnend gitarist, dromend over later.

Waardoor de Gran Valse één van ’s werelds meest gehoorde melodieën is geworden

Francisco Tárrega. De naam van deze laatromantische Spanjaard zal op het eerste gezicht misschien niet direct bij iedereen een belletje doen rinkelen. Hoewel ‘The Nokia Tune’ waarschijnlijk bij velen wél! Vanaf de jaren ’90 gebruikte Nokia op al haar mobiele telefoons de Gran Valse van Francisco Tárrega als standaard ringtone. Alleen al in 2013 werd de melodie van de Gran Valse oftewel The Nokia Tune bijna één miljard keer per dag afgespeeld, waardoor de Gran Valse één van ’s werelds meest gehoorde melodieën is geworden.

Francisco Tárrega legt fundament voor de moderne klassieke gitaar

Maar de muziek van Francisco Tárrega is natuurlijk veel meer dan een ringtone. Als componist en gitarist legde ‘Quiquet’, zoals zijn bijnaam als kind was, het fundament voor de moderne klassieke gitaar in de twintigste eeuw. Hij stond aan de basis voor de toenemende belangstelling voor de gitaar als concertinstrument. Daarmee zou hij uitgroeien tot de ‘vader van de klassieke gitaar’ zoals we die nu kennen. Tárrega was bovendien goed bevriend met muzikale grootheden als Isaac Albéniz, Enrique Granados, Pablo Casals en Joaquin Turína, die allen destijds in Barcelona woonden.

Naast de inmiddels beroemde Gran Valse schreef Tárrega tijdens zijn leven zo’n tachtig andere werken en maakte hij 120 transcripties. Niet alleen van pianowerk van zijn vriend Isaac Albéniz, maar bijvoorbeeld ook van Beethoven, Chopin en Mendelssohn. In zijn eigen composities had hij een voorkeur voor karakterstukken, waaronder preludes, mazurkas, serenatas, caprichos en oude dansen, vaak met Arabische of Moorse allusies. Een schitterend voorbeeld hiervan is het ingetogen Capricho Árabe.

Recuerdos de la Alhambra

Standaardrepertoire voor klassieke gitaristen is het nostalgische Recuerdos de la Alhambra, herinneringen aan het Alhambra (zie de video boven dit artikel). Tárrega schreef het in 1899 in Málaga na een bezoek aan het beroemde Moorse paleis en fort in Granada samen met zijn mecenas Concepción Gómez de Jacoby. Het stuk is technisch gezien voor gevorderde gitaristen en maakt gebruikt van de klassieke tremolo gitaartechniek. Dit wekt min of meer de illusie van een continu doorklinkende melodielijn en heeft een haast hypnotiserend effect.

Werkelijk één van de allermooiste plekjes ter wereld

De laatromantische composities van Tárrega zijn stuk voor stuk schitterende muzikale parels vol beleving en gevoel. Composities om in de zomerperiode een beetje bij weg te dromen of wie weet na een bezoek aan het Alhambra herinneringen op te halen aan werkelijk één van de allermooiste plekjes ter wereld. Tot slot als afsluiting nog een laatste suggestie: Tarregá’s Variaciones sobre “El Carnaval de Venecia” de Paganini. Maar ga vooral ook zelf op ontdekkingstocht uit in zijn repertoire via Spotify of YouTube. Een fijne zomer gewenst!