Bezuinigingen leiden tot een kaalslag in cultureel Nederland. Particulieren moeten hun verantwoordelijkheid nemen om de kunstsector te redden, stelt Paul Begheyn SJ.

Particuliere fondsen worden voor culturele instellingen steeds belangrijker. Die stelling poneerde NRC Handelsblad eind juli. Aanleiding voor het artikel was de schenking van anderhalf miljoen euro aan het Rijksmuseum door Migelien Gerritzen, kort vóór haar overlijden aan kanker op 56-jarige leeftijd. Het geld was bestemd voor een fonds ten behoeve van de opleiding van jonge restauratoren, ontmoetingen van experts, workshops en masterclasses op het gebied van restauraties.

Venijnige domheid

Met de huidige bezuinigingen door staatssecretaris Halbe Zijlstra (VVD), niet ten onrechte bijgenaamd ‘Halve Zoolstra’, wordt een kaalslag aangericht in cultureel Nederland. Particulieren en particuliere fondsen moeten meer dan ooit wakker geschud worden om hun verantwoordelijkheid op zich te nemen. Behalve het concreet ter beschikking stellen van gelden, is ook een omslag in het denken over de toekomst van ons culturele erfgoed van steeds groter belang. Wat eenmaal vernietigd is door brand, vernielzucht, politieke beslissingen en venijnige domheid kan naderhand niet meer hersteld en gered worden.

Wat eenmaal vernietigd is door brand, vernielzucht, politieke beslissingen en venijnige domheid kan naderhand niet meer hersteld en gered worden.

“Migelien Gerritzen wilde een verschil maken”, bekende haar man onlangs. Zulke vrouwen en mannen zijn er gelukkig méér, al lopen ze niet te koop met hun schenkingen. Nederland is in dit opzicht totaal anders dan de Verenigde Staten, waar in de musea naast elk kunstwerk een bordje hangt met de naam van de gulle gever.

Duane Hanson, Man on a bench: één van de onlangs geveilde topstukken van de Scheringa-collectie.

Scheringa-collectie

Een ander prachtig voorbeeld van particulier initiatief zijn de plannen voor de oprichting van een nieuw museum in het voormalige gemeentehuis van Gorssel, in de Achterhoek. Initiatiefnemer is de Vordense zakenman Hans Melchers. Onlangs heeft hij ongeveer duizend kunstwerken overgenomen van de Deutsche Bank, die de collectie in handen kreeg na het faillissement van de DSB-bank van Dirk Scheringa. Deze had in het Noord-Hollandse Spanbroek het Scheringa Museum voor Realisme opgericht, ook al weer een particulier initiatief. Dat museum bood onderdak aan zijn prachtige collectie van 1240 magisch realistische werken. Een deel van die collectie werd eerder deze week geveild in Christie’s.

Hans Melchers is nu eigenaar van het grootste deel van de Scheringa-collectie. Zijn dochter Maria, die kunstgeschiedenis en archeologie in Leiden studeerde, gaat het museum leiden. En nu maar wachten tot de opening van dit belangrijke nieuwe museum.