Is het goed nieuws dat Disney jaarlijks een nieuwe Star Wars produceert? Matthias Kramm SJ ziet dat een wezenlijk religieus element uit de films is verdreven.

De hype is al begonnen. Wereldwijd kijken fans ongeduldig uit naar Star Wars Episode 8: The last Jedi. Het wordt de derde film zonder George Lucas, de uitvinder van dit ruimtesprookje. Nu trekt The Walt Disney Company aan de touwtjes. En die is van plan om elk jaar een nieuwe offshoot te publiceren. Maar kan dit goed gaan?

De religieuze dimensie

Toen George Lucas begin jaren tachtig zijn eerste manuscript indiende, verwierpen de grote filmstudio’s zijn voorstel. Te ingewikkeld, zeiden ze. Te veel namen. Tijdens een eerste testdemonstratie lachte het publiek over het getoonde materiaal. Desondanks zijn de films zeer succesvol geworden. En dat is niet alleen vanwege het acteertalent van Sir Alec Guinness en Harrison Ford, of de adembenemende special effects en het tijdloze verhaal van goed versus kwaad. Ook de religieuze dimensie die Lucas in zijn films verwerkt, speelt een rol in de magie van George Lucas’ sprookje.

En ze leven celibatair, gehoorzaam aan de instructies van hun superieuren.

Lucas noemt zichzelf een boeddhistisch methodist. Enerzijds worden zijn films dan ook gekenmerkt door een krachtenveld dat alles met elkaar verbindt en het ideaal om het eigen ego op te geven. Aan de andere kant zijn er Jedi ridders die er weliswaar uitzien als Samurai, maar ook door de christelijke Ridders van de Orde van de Tempeliers zijn geïnspireerd. Zo zorgen de Jedi ridders voor rust en orde in het melkwegstelsel, net als de tempeliers beoogden in hun tijd. En ze leven celibatair, gehoorzaam aan de instructies van hun superieuren.

Suggestie van een christelijke achtergrond

Grootmoedigheid, moed, onderscheiding, geduld, wijsheid en rechtvaardigheid spelen een belangrijke rol. Ook het feit dat er een duistere kant is, met zelf-destructieve anti-deugden, suggereert een christelijke achtergrond. De Sith Lords kenmerken zich door ongeduld, agressie en het machtswellust.

Zijn filmhelden zijn altijd op reis, moeten tests doorstaan, vechten met vaderfiguren en groeien in wijsheid en zelfbewustzijn.

Verdere inspiratiebronnen voor Lucas zijn de psychologie van Carl Gustav Jung en Joseph Campbell’s boek Held met de duizend gezichten. Zijn filmhelden zijn altijd op reis, moeten tests doorstaan, vechten met vaderfiguren en groeien in wijsheid en zelfbewustzijn. Autobiografische aspecten maken ook deel uit van het verhaal, zoals Lucas voorkeur voor autoracen.

Ik mis iets in die nieuwe films

Nu is de filmmaker met pensioen. Disney heeft het Star Wars-universum voor meer dan drie miljard euro gekocht en probeert er nu geld mee te verdienen. De nieuwe films zijn sneller, hebben levendiger dialogen en bieden een nieuwe interpretatie van traditionele rollenpatronen. J. J. Abrams, Gareth Edwards en Rian Johnson zijn zeer getalenteerde regisseurs die weten hoe ze goede films moeten maken. En toch mis ik iets sinds Lucas is weggegaan. Misschien is het zijn oprechtheid, zijn overtuiging dat goed moet winnen boven kwaad, zijn visie van vrede in een wereld vol verschillen. Lucas was niet tevreden met Episode VII, maar wel met ‘Rogue One’, de tweede Star Wars die niet van zijn hand was en die veel donkerder was.

De nieuwe films zijn sneller, hebben levendiger dialogen en bieden een nieuwe interpretatie van traditionele rollenpatronen.

Of komt alles toch goed? Wint de kracht van het geld of de kracht van de religieuze verbeelding? Vindt Rian Johnson in Episode VIII de weg terug naar de inhoud? Dat zou zeker in de geest zijn van de boeddhistische methodist George Lucas, die met zijn sprookje over de ruimte voor altijd de filmwereld veranderd heeft.