webmagazine van de jezuïeten over geloof, spiritualiteit en samenleving
webmagazine van de jezuïeten over geloof, spiritualiteit en samenleving
Welk schilderij maakte diepe indruk en waarom? Bij deze vraag staan acht van onze auteurs stil in de zomerserie. Sabine Van Huffel vindt opnieuw hoop bij White Crucifixion van Marc Chagall.
Dit schilderij uit 1938, getiteld White Crucifixion, is van de hand van Marc Chagall en stelt op de voorgrond de gekruisigde Christus voor als Joodse martelaar met op de achtergrond de vervolging en het lijden van de Joden in Europa in de jaren ’30. Met de gruwelbeelden van de oorlog in Oekraïne voor ogen is dit schilderij plots weer actueel. Het lijkt alsof de geschiedenis zich herhaalt. In plaats van de onschuldige Joden zijn het nu onschuldige Oekraïners die volgens de Russen “gedenazificeerd” moeten worden. Is de mensheid dan echt niet wijzer geworden?
Waarom de keuze voor dit schilderij? Het sprak mij enorm aan en gaf mij houvast. In deze verwarrende tijden van oorlog in Oekraïne, waarin onze waarden, onze samenleving, ons geloof, onze democratische regimes, kortom, onze houvast in het leven, op losse schroeven komt te staan, voel ik de grond onder mijn voeten schuiven. Boosheid maakt zich van mij meester en de vraag rijst: “God, waar blijf je?”
Wat aan dit schilderij van Chagall vooral opvalt, is het indrukwekkend groot wit kruis op de voorgrond tegen een zwarte achtergrond. We zien mensen die hun huis moeten ontvluchten; bootvluchtelingen, mensen wiens stad in brand wordt gestoken; soldaten die plunderen en verwoesten; een ontredderende moeder die haar kind tegen zich aandrukt.
Maar alle ellende ten spijt straalt dit tafereel vooral hoop uit. De dominant witte kleur straalt licht uit, in één beweging trekt het de lijdende mens mee naar boven toe. De witte ladder spreekt me hierin het meest aan: symbool van verbinding tussen hemel en de hel op aarde. De ladder verbindt in een neerwaartse beweging van Christus met de lijdende mens op aarde en brengt vertroosting. Tegelijk trekt de ladder in een opwaartse beweging langsheen het kolossale kruis de mens op naar de hemel. We zien bovenaan vier zwevende figuren die voor mij de mens symboliseren die opgenomen wordt in Gods Liefde waar plaats is voor velen.
Dit schilderij geeft me een stuk zekerheid en hoop dat God ons niet verlaat.
Wat verder de aandacht trekt, is het vuur in twee betekenissen: op de achtergrond zien we zijn vernielende kracht, doch het vuur in de vlammen van de kandelaar onder Jezus’ kruis straalt een andere kracht uit: warmte, licht en nabijheid. Achter deze gruwelijke brandhaarden van haat en verwoesting in Oekraïne maar ook elders ter wereld zien we hier een nieuwe werkelijkheid dagen: God die ons mensen niet in de steek laat.
Het antwoord op de oorsprong van het kwaad en het lijden blijf ik schuldig, maar dit schilderij geeft me een stuk zekerheid en hoop dat God ons niet verlaat. Jezus blijft de lijdende mens zo nabij als een trouwe bondgenoot. Hij, die zelf op de meest vernederende wijze gemarteld werd en een gruweldood is gestorven. In de vele blijken van solidariteit, ook in de eigen gemeenschap, om vluchtelingen op te vangen en openlijk te protesteren zien we zijn gezicht, voelen zijn Geestkracht. Laten we daar nooit aan twijfelen.
