webmagazine van de jezuïeten over geloof, spiritualiteit en samenleving
webmagazine van de jezuïeten over geloof, spiritualiteit en samenleving
Als geen ander verstond hij de kunst van het bemoedigen en bezielen. De heilige Augustinus was behalve een befaamd redenaar ook een bevlogen leraar.
Augustinus van Hippo (354-430) is een heilige waarmee we gezegend zijn. We beschikken over geschriften van hem, bovendien zeer persoonlijk van aard. Augustinus, die als mens in zijn leven op zoek is naar het mysterie van God en dat als bevlogen pedagoog: een groot deel van zijn leven bracht Augustinus door te midden van jonge mensen, op zoek naar de geheimen van het leven en verlokt door wat uiteindelijk schijngestalten bleken te zijn.
Augustinus laat zich als pedagoog op vele manieren kennen. De meest gekende Augustinus is wellicht de bisschop-redenaar in welluidende preken. Minder bekend is Augustinus de leraar die zich met zijn studenten, moeder en vrienden terugtrekt om zich te bezinnen op zijn leven en toekomst. In gesprekken over de grote thema’s van het leven (geluk, voorzienigheid, goed, kwaad) laat Augustinus zijn kwaliteiten als leraar zien:
Hij moedigt aan, vermaant, legt uit en houdt het overzicht over de denkoefening die hij met zijn toehoorders uitvoert. Augustinus draagt echter niet alleen kennis over, maar weet de interesse van zijn studenten op affectieve wijze te verbinden met het verlangen naar geluk dat in hun innerlijk leeft.
Augustinus laat zijn lezers oefenen op allerlei levensterreinen. Allereerst in de bekende wetenschappen, zoals taal en rekenkunde. Uit de wijze waarop zich hoorbare woorden en zichtbare getallen in het grotere geheel tot elkaar verhouden, toont zich volgens Augustinus de weg naar inzicht in de eeuwige ordening van de schepping. De kennis en uitleg van de Bijbel is volgens hem essentieel voor iedere christen. Hij constateert dat er in de Schrift een interne pedagogiek van afwisselend heldere en duistere passages werkzaam is.
Veel van Augustinus’ oefeningen hebben betrekking op de omgang met het verschil tussen binnen- en buitenkant van de mens. Ook al is de mens uiterlijk opgeblazen, in zijn innerlijk is er hoe dan ook het beeld van God. Hetzelfde geldt voor de praktijk van het leven van alledag, waar de oefening in het beleven van de deugden geloof, hoop en liefde een eenheid tussen woorden en daden bewerkstelligt.
Augustinus was als bezield pedagoog een geestelijke pelgrim.
Oefeningen werken alleen maar door ze te doen. Alleen wie zelf door een oefenschool is gegaan, kent de dynamiek ervan en kan anderen bemoedigen en bezielen. Augustinus was als bezield pedagoog een geestelijke pelgrim. Als ervaringsdeskundige was hij een ideale gids.
Martin Claes is priester van het bisdom ’s Hertogenbosch. Daarnaast is hij docent patristiek aan Fontys Hogescholen en als onderzoeker verbonden aan het Centrum voor Patristisch Onderzoek.