Pestgedrag op middelbare scholen los je niet zomaar op. Directeur Veronique Thielemans over hoe het Jan-van-Ruusbroeckollege probeert pesters te slim af te zijn.

Tijdens de puberteit gaat er veel om in het hoofd van een jongere. Emoties kunnen hoog oplopen, leeftijdsgenoten komen meer op de voorgrond. Daar sta je dan als ouder of leerkracht, te kijken aan de zijlijn. Jongeren duwen hun ouders zelfs af en toe weg, misschien het hevigst op momenten dat ze hen het meest nodig hebben.

Ditzelfde gebeurt ook in de klas en op school. Sommige jongeren slagen erin buiten het gezichtsveld van de leerkrachten en opvoeders te verdwijnen. Het is een uitdaging om elke jongere te blijven motiveren, aan te spreken op zijn talenten en het slome – of hyperactieve – gedrag van een puber te doorprikken. Jongeren vragen ademruimte en vrijheid.

Verschillend pestgedrag

Wat als dan onder elkaar pestgedrag ontstaat en jongeren dit verstopt houden? Wat als een jongere geïsoleerd raakt van de groep en niet durft te praten?

We merken een verschil tussen jongens en meisjes. Jongens zullen eerder een stoere houding aannemen en pootje-lap-doen of een stoel tegen iemand aan schuiven of een deur gekneld houden. Tot vechten of slaan komen ze gelukkig niet dikwijls.

Daar sta je dan als ouder of leerkracht, te kijken aan de zijlijn.

Meisjes zullen eerder verbaal pesten en kwaad spreken over anderen. Net het omgekeerde gebeurt ook: ze negeren iemand volledig en laten duidelijk voelen dat iemand er niet (meer) bij hoort. Ze gaan soms letterlijk in een kleine kring staan waar niemand bij kan.

Online pesten

Alle jongeren zijn actief op sociale media. Velen hebben hun telefoon dag en nacht bij zich. De taal die ze sms’en of in een chatbericht posten, is vluchtig maar geschreven en een gepeste jongere blijft dat zien en lezen. Anderen kunnen het geschrevene makkelijk bevestigen. Daardoor kan het voor de hand liggen te denken dat een grote groep tegen jou is. Zeker meer eenzame of iets minder sociale kinderen kunnen hieronder lijden.

Ze gaan soms letterlijk in een kleine kring staan waar niemand bij kan.

We geven aan ouders mee dat ze grenzen moeten stellen wat internetgebruik betreft. Jongeren sporen wij aan niet alleen met hun emoties te blijven rondlopen. Wij willen dat op onze school alle leerkrachten aanspreekpunten zijn en geven dus niet aan één persoon de taak van vertrouwensleerkracht. Een leerling moet zelf iemand kunnen kiezen als hij zich in een kwetsbare situatie bevindt.

Wat kan een school hieraan doen?

Uiterlijkheden spelen in pesterijen vaak een rol. Preventief besteden we aandacht aan lichaamsbeleving met behulp van de schoolarts. We wijzen onze leerlingen op de verwarrende rol van media en reclamecampagnes.

Het belangrijkste is kwetsbare jongeren niet los te laten, hen te helpen en te blijven communiceren.

Daarnaast werken wij permanent aan sociale vaardigheden van de jongeren. We leren hen gevoelens te herkennen en die te uiten. In de eerste graad (eerste twee jaar van de middelbare school) is een wekelijks lesuur Leefsleutels voorzien. Daar in leren de leerlingen elkaar beter kennen en sporen we hen aan te uiten wat hun talenten zijn. Zodat ze meer zelfvertrouwen ontwikkelen en weerbaarder worden.

Vast stramien bij pestgedrag

Als een pestprobleem opduikt en aan onze oren komt, zullen we altijd snel actie ondernemen. Elke melding wordt au sérieux genomen. We volgen een vast stramien: laten benoemen, gevoelens laten uiten, jongeren samenbrengen, probleemgedrag laten herstellen en verder opvolgen. Soms volstaat het om bij het slachtoffer aan weerbaarheid en veerkracht te werken of de pester duidelijke grenzen en empathie aan te leren. Dikwijls is de situatie complexer en dient het hele verhaal ontrafeld te worden.

Pesterijen met een oorsprong of een staartje op sociale media, zijn voor leerkrachten moeilijker herkenbaar en komen vooral naschools tot leven. We hebben een nascholingsproject opgezet met Child Focus om het schoolteam te professionaliseren.

Het belangrijkste is kwetsbare jongeren niet los te laten, maar hen te helpen en te blijven communiceren. Op die manier staan onze jongeren er niet alleen voor.