De Egied Van Broeckhovenschool opent over ruim een jaar in het Brusselse Molenbeek. Regionaal overste van de jezuïeten Marc Desmet spreekt van een innoverende ‘jezuïetenschool’, in een wijk gekenmerkt door lage inkomens en hoge werkloosheid.

Een groep moedige leken in het spoor van een bijzondere jezuïet openen in september 2023 een ‘jezuïetencollege’ in de Brusselse wijk Molenbeek: de Egied Van Broeckhovenschool. Deze vaststelling is typisch voor de verschuiving van ‘de jezuïeten’ naar ‘het ignatiaans netwerk’, gevormd door leken en jezuïeten. Als regionaal overste ben ik uitermate gelukkig dat deze ‘jezuïetenschool’ eraan komt. Samen met vele andere jezuïeten.

In het spoor van een priester-arbeider

Heel in het bijzonder geldt dit voor Hugo Carmeliet SJ. Hij woonde ooit in Kuregem-Brussel samen met de jezuïet naar wie de nieuwe school wordt genoemd: Egied Van Broeckhoven. Egied werkte net als Hugo en nog anderen als priester-arbeider. Egied woonde in een levendige migrantenwijk, waar hij de waarde van de islam ontdekte. In 1967 stierf Egied bij een arbeidsongeval, na nauwelijks twee jaar werken als arbeider. Hij was slechts 34 jaar oud. Nadien vond men zijn diepgaande, ‘mystieke’ dagboeknotities waarvan een deel werd uitgegeven als Dagboek van de vriendschap.

Er komen 866 stoelen voor leerlingen bij en honderd docenten.

Egied bleef na zijn dood mensen inspireren. Niet in het minst Hugo die deel uitmaakt van de ‘Vrienden van Egied’, een fonds dat een nieuwe droom van de ‘Ignatiaanse Scholen in Beweging’ mogelijk moet maken, 55 jaar na Egied’s dood. 

Antwoord op uitdagingen van deze tijd

Deze Ignatiaanse Scholen in Beweging hebben reeds twee scholen in Brussel en storten zich nu moedig in een nieuw avontuur: een nieuwe school in de Brusselse migrantenwijk Molenbeek, geworteld in de vroege intuïties van Egied: vriendschap, openheid voor migranten en sociale rechtvaardigheid. Zo staat de school symbool voor het zoeken naar antwoorden op de uitdagingen van scholentekort. Er komen 866 stoelen voor leerlingen bij en honderd docenten.

De Egied Van Broeckhovenschool staat ook symbool voor de grote diversiteit qua origine en sociale achtergrond die leerlingen nu overal vertonen. Een nieuwe school in Molenbeek bouwen, op een industriële site in de stad, betekent kiezen voor een gemeente met veel werkloosheid; symbool voor rellen en baldadigheden met jongeren die geen toekomst zien. Molenbeek is onderdeel van de ‘arme halve maan’ die zich krult van Anderlecht over Molenbeek en Koekelberg tot Schaarbeek.

Op weg gaan met jongeren en armen

Daar waar jezuïetenscholen vaak synoniem stonden voor een eerder elitair publiek met onderwijs van hoog intellectueel niveau, krijgt de Egied Van Broeckhovenschool een divers publiek met een gemiddeld lagere achtergrond. Diversiteit wordt niet meer als bedreiging voor kwaliteitsonderwijs gezien maar als uitdaging. Helemaal in de lijn van de apostolische speerpunten van de jezuïeten in dit tijdsgewricht: op weg gaan met jongeren én met armen. Vroeger vormden onze scholen mensen die opkwamen voor anderen, vaak armen, nu willen ze mensen vormen voor én met die anderen.

‘Egied’ is innoverend, zeker als ‘jezuïetenschool’ in Vlaanderen

De school wordt naast een pedagogisch project ook een sociaal project. Vandaar de sterke samenwerking met D’Broej, de ‘Brusselse Organisatie voor de Emancipatie van Jongeren’. Van acht tot vijf uur zullen er lessen zijn en van vijf tot tien uur ’s avonds wordt de school een ruimte voor sportverenigingen zoals Fietsen in de stad, een Roller Skate Club en vooral de Brussels Boxing Academy waar jongeren hun ‘agressie’ kunnen kanaliseren. 

Innoverend als  ‘jezuïetenschool’

‘Egied’ is innoverend, zeker als ‘jezuïetenschool’ in Vlaanderen, doordat ze zowel ‘klassiek’ algemeen secundair onderwijs (ASO) als beroeps- en technisch onderwijs zal aanbieden, en dat voor de ‘domeinen’ STEM (Science Technology Engineering Maths) en Maatschappij en Welzijn. In het buitenland zijn er al jezuïetenscholen met technische afdelingen maar voor Vlaanderen is dit nieuw. Tussen haakjes, de klassieke ‘vakscholen’ zijn in Vlaanderen kleiner dan vroeger en de ASO-scholen zijn groter. Hierdoor is er ook meer uitval. De pedagogische bedoeling van ‘Egied’ is dat de leerlingen bij uitval niet naar een andere school moeten maar dat ze eerder geheroriënteerd worden binnen de school.

Maar mijn hart wordt alvast warm bij dit initiatief. Het uwe ook?

Niet alleen de inhoud zal anders zijn, ook de architectuur: de eerste graad gebeurt nog in klassieke klaslokalen, maar erboven gaat men anders leren en krijgen we een ‘open leercentrum’: een speciaal uitgeruste ruimte met computers of laptops, naslagwerken, werktafels waar men al of niet onder begeleiding zelfstandig leert.

Aanpassing aan een andere cultuur

Mooi is dat de Franstalige jezuïeten recent een nieuwe school zijn gestart in Brussel, die ook luistert naar de naam van een jezuïet: Matteo Ricci. Hij staat bekend voor zijn aanpassing van rites aan de Chinese cultuur. Ook ‘Egied’ staat voor aanpassing aan een andere, nieuwe cultuur.

De school wil september 2023 starten met de twee eerste jaren. Niet alleen financieel maar ook qua timing wordt het nog een grote uitdaging. Maar mijn hart wordt alvast warm bij dit initiatief. Het uwe ook?