In Plan 75 moedigt de Japanse regering met een geldpremie 75-plussers aan euthanasie te laten plegen. Volgens Leo De Weerdt wordt dit overheidsgeweld om vergrijzing tegen te gaan heel lief en sympathiek verpakt.

De speelfilm Plan 75 start met een onthutsende openingsscène die niet toevallig is gekozen. Ze verwijst naar de moorden op 26 juli 2016 in de Japanse stad Sagamihara. Een jongeman stak toen negentien mensen neer in een tehuis voor gehandicapten. Hij geloofde dat deze mensen niets bijdroegen aan de maatschappij. In Plan 75 slaat een jonge man toe in een bejaardentehuis. Via een livestream rechtvaardigt hij het afschuwelijke geweld dat hij pleegt tegen de bewoners. Bejaarden betekenen immers een zware maatschappelijke hypotheek, financieel en economisch, voor de toekomst van de Japanse jongeren. 

Het probleem van de vergrijzing aanpakken

Het verhaal dat zich in de nabije toekomst afspeelt zoomt vervolgens in op het ‘Plan 75’. Dit is een pakket maatregelen die de overheid invoert om het ‘probleem’ van de vergrijzing aan te pakken. De staat gaat ervan uit dat de ouderen zoveel respect hebben voor de samenleving dat ze letterlijk bereid zullen zijn ervoor te sterven zodra ze niet meer kunnen bijdragen aan die maatschappij. 

De film toont hoe gevaarlijk het is als een overheid ingrijpt of iets te zeggen heeft over het leven of de dood van mensen

Met dit nieuwe plan kunnen mensen boven de 75 – als ze dat willen – een einde aan hun leven maken. Het is een manier van overheidswege om voor grote groepen van mensen het recht op euthanasie te erkennen. Ouderen krijgen bovendien bij hun inschrijving aan het programma een premie, die al dan niet kan worden gebruikt voor hun begrafenis. 

Waar zijn we eigenlijk mee bezig?

In een documentaire-achtige stijl zien we vervolgens de implicaties van deze nationale maatregel in de levens van drie centrale personages. Michi is een oudere vrouw die geleidelijk aan in de marge van de maatschappij terechtkomt. Haar man is er niet meer ze staat op het punt met pensioen te gaan. Ze worstelt om een nieuw onderkomen te vinden doordat huisbazen niet bereid zijn een woning te verhuren aan iemand van haar leeftijd. Himoru is een jonge ambtenaar van de regering die werkt aan het Plan 75-programma. Hij is ondernemend en zelfbewust. Het is pas wanneer zijn oude oom interesse toont dat hij zichzelf en de medewerking aan dit programma in vraag begint te stellen. Maria tot slot is een geïmmigreerde hulpverlener die de kans om meer geld te verdienen door Plan 75-werkneemster te worden gewoon niet kan afslaan.

Plan 75 is als troebel water

Aan de hand van deze drieledige structuur laat de film op een confronterende wijze zien hoe zo’n overheidsprogramma als vertroebeld water door alle geledingen van de samenleving sijpelt. De Japanse regisseur Chie Hayakawa toont hoe gevaarlijk het is als een overheid ingrijpt of iets te zeggen heeft over het leven of de dood van mensen. 

Plan 75 resoneert sterk met de huidige parlementaire debatten

Uiteindelijk is Plan 75 vermomd geweld, verpakt in iets heel liefs dat er op het eerste gezicht vriendelijk, praktisch en heel welwillend uitziet. In werkelijkheid verbergt het echter een sterke vorm van ontmenselijking en wreedheid die de waardigheid van de mens ondermijnt. Deze weliswaar futuristische, maar desondanks zeer realistisch film, resoneert dan ook heel sterk met de huidige parlementaire debatten in verschillende landen over het levenseinde.

De film Plan 75 is nog enkele dagen te zien op het grote doek.